De zomer is voorbij, de bladeren vallen van de bomen en de dagen worden merkbaar korter. Terwijl Nederland zich aanpast aan het frisse herfstweer, staat het volgende vaste moment alweer voor de deur: de wintertijd. Ieder jaar roept het dezelfde vragen op. Wanneer moet de klok precies terug? En waarom voelen zoveel mensen zich daarna plots vermoeider dan anders?
De wintertijd markeert officieel het begin van de donkere maanden, en hoewel het voor de één een zegen is – een extra uur slaap! – kan het voor de ander een kleine aanslag zijn op het bioritme.
Wanneer begint de wintertijd in 2025?
De wintertijd start traditioneel op de laatste zondag van oktober. Dit jaar is dat in de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 oktober. Om drie uur ’s nachts wordt de klok één uur teruggezet, naar twee uur. Dat betekent dat de nacht een uurtje langer duurt. Een fijn vooruitzicht voor wie moe is van drukke weken, want die extra 60 minuten slaap voelen voor velen als een klein geschenk.
Toch heeft het ook een keerzijde. Door het verzetten van de klok wordt het in de avond sneller donker, wat de dagen korter doet lijken. Vooral in november, wanneer de zon al voor vijf uur ondergaat, merken veel mensen dat hun energieniveau daalt.
Ezelsbruggetjes om de klok nooit meer verkeerd te zetten
Elk jaar weer duikt dezelfde twijfel op: moet de klok nu vooruit of achteruit? Gelukkig bestaan er een paar handige ezelsbruggetjes die het onthouden simpel maken. De bekendste is: “In het voorjaar vooruit, in het najaar achteruit.” Zo weet je precies wat er wanneer gebeurt.
In het Engels is dat zelfs een rijmpje geworden: “Spring forward, fall backward.” Een andere grappige manier om het te onthouden is: je wint-er-tijd mee, want in de winter krijg je er letterlijk een uur bij. Of denk aan het weer: als het ‘achteruit’ gaat qua temperatuur en zonuren, gaat de klok dat ook.
Wat doet het met je biologische ritme?
Niet iedereen ervaart het tijdsverschil op dezelfde manier. Sommigen merken er nauwelijks iets van, maar anderen voelen zich dagenlang uit balans. Dat komt doordat de menselijke biologische klok – de interne ritmeregelaar van ons lichaam – plots een andere tijd moet volgen.
Volgens slaapdeskundige Koko Beers lijkt het effect van de wintertijd op het lichaam sterk op een mini-jetlag. “Je lichaam weet niet meteen dat het schema is veranderd,” zegt ze. “De productie van slaaphormonen, eetmomenten en energieniveaus lopen tijdelijk niet synchroon.”
Daardoor voelen veel mensen zich in de eerste dagen na de tijdsverandering wat vermoeider of hebben ze moeite om op tijd in slaap te vallen. De oplossing ligt in voorbereiding. Beers raadt aan om al een paar dagen voor de tijdswisseling iets eerder naar bed te gaan. Zo geef je je biologische klok de kans om zich langzaam aan te passen.
Hoe herstel je sneller van het tijdsverschil?
Wie geen last wil hebben van dat ene uurtje verschil, doet er goed aan regelmaat aan te houden. Ga elke dag rond hetzelfde tijdstip slapen en sta op vaste tijden op. Zo raakt het lichaam niet van slag.
Daarnaast helpt het om minstens een uur voor bedtijd beeldschermen te vermijden. Het blauwe licht van telefoons, tablets en laptops remt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat ervoor zorgt dat je slaperig wordt. Wie moeite heeft met inslapen, kan baat hebben bij een laaggedoseerd melatoninesupplement of magnesium, maar deze middelen zijn geen wondermiddel – het belangrijkste blijft een goed ritme.
Ook cafeïne is een sluipende stoorzender. Een kop koffie of energiedrank in de namiddag lijkt onschuldig, maar houdt het lichaam ’s avonds wakker. Vervang die gewoonte liever door kruidenthee of een glas water zodra de middag overgaat in de avond.
Waarom de wintertijd invloed heeft op je stemming
De overgang naar wintertijd brengt niet alleen verandering in het slaapritme, maar ook in de stemming. Minder daglicht betekent minder aanmaak van serotonine, het hormoon dat zorgt voor een goed humeur. Veel mensen merken dat ze in de herfst en winter sneller neerslachtig, moe of prikkelbaar zijn.
Slaapexpert Beers benadrukt het belang van daglicht. “Zelfs een korte wandeling in de ochtendzon heeft al effect. Het licht prikkelt de hersenen en helpt om wakkerder en positiever te worden.” Voor wie gevoelig is voor somberheid, kunnen daglichtlampen een goed hulpmiddel zijn. Deze lampen bootsen het natuurlijke zonlicht na en zorgen voor een beter bioritme.
Daarnaast helpt beweging bij het herstellen van de innerlijke klok. Sporten, fietsen of gewoon een stevige wandeling in de buitenlucht zorgt ervoor dat het lichaam overdag actief is en ’s nachts beter tot rust komt. Hoe meer ritme en regelmaat, hoe kleiner de kans op een dip in de donkere maanden.
Hoe lang duurt de wintertijd eigenlijk?
De wintertijd loopt tot de laatste zondag van maart. In 2026 schakelen we in de nacht van 28 op 29 maart weer terug naar zomertijd. Dan gaat de klok een uur vooruit, en wordt het in de avond weer langer licht.
Tot die tijd genieten we van heldere ochtenden, maar moeten we de donkere avonden erbij nemen. Hoewel een dag natuurlijk nog altijd 24 uur telt, voelt de periode van wintertijd voor velen korter aan. De zon verdwijnt vroeger achter de horizon, en dat heeft invloed op energie, concentratie en zelfs eetlust.
Blijft de tijdswisseling bestaan?
Binnen de Europese Unie is al jaren discussie over het afschaffen van de zomer- en wintertijd. Veel mensen ervaren de wisselingen als onnodig en belastend voor hun ritme. Hoewel er in 2019 plannen lagen om de halfjaarlijkse verzetting van de klok af te schaffen, is daar nog geen overeenstemming over bereikt.
Zolang die beslissing uitblijft, blijft de vertrouwde routine bestaan: twee keer per jaar de klok verzetten. Voor de een is het een klein ongemak, voor de ander een prettig moment om het ritme te resetten.
Een kwestie van wennen
Het lichaam past zich uiteindelijk altijd aan, maar een beetje aandacht kan het proces versnellen. Eet gezond, beweeg voldoende en ga op vaste tijden slapen. Vermijd zware maaltijden en fel licht in de avonduren. En vergeet niet dat het extra uurtje slaap een kleine bonus is – zeker in een druk najaar waarin rust schaars is.
De wintertijd kan dan wel symbool staan voor donkere dagen, maar ze bieden ook ruimte voor gezelligheid, kaarslicht en warme avonden binnen. Wie zijn ritme goed bewaakt, zal merken dat de overgang snel went.
Wat vind jij van de wintertijd?
Moet Nederland de klok blijven verzetten of is het tijd om de zomer- en wintertijd af te schaffen? Deel je mening in de reacties op Facebook en praat mee met anderen over hoe deze jaarlijkse verandering jouw leven beïnvloedt.
