Rob Jetten ziet een kabinet met een brede meerderheid als de meest logische route om de formatie snel vlot te trekken. De D66-leider zegt in aanloop naar de eerste gesprekken met fractievoorzitters dat Nederland “behoefte heeft aan een kabinet dat er snel staat”. Hij hint daarbij nadrukkelijk op één combinatie die volgens hem vanzelf spreekt: samenwerking met GroenLinks-PvdA, het CDA en de VVD.
Brede meerderheid en tempo
De roep om snelheid komt niet uit de lucht vallen. Met dossiers als koopkracht, klimaat, migratie en veiligheid op het bord heeft Den Haag baat bij een team dat snel kan beginnen, zo is Jettens boodschap. Een brede meerderheid zou volgens hem stabiliteit en voorspelbaarheid bieden, zowel binnenlands als in de Europese context. Daarmee onderstreept hij een klassieke les uit de parlementaire praktijk: hoe breder het draagvlak in de Kamer, hoe groter de kans dat krachtige besluiten niet bij het eerste politieke briesje omvallen.
De beoogde combinatie
Jetten noemt geen namen, maar zijn “logische combinatie” wijst duidelijk richting GroenLinks-PvdA, CDA en VVD. Zo’n samenstelling verenigt partijen die op meerdere terreinen verschillende accenten leggen, maar samen wel een substantieel midden kunnen vormen. D66 en GroenLinks-PvdA vinden elkaar vaak op klimaat en onderwijs, het CDA profileert zich als verbindende factor met aandacht voor regio en gemeenschappen, terwijl de VVD doorgaans inzet op economie, ondernemerschap en veiligheid. In theorie levert dat een mix op van sociaal, groen en liberaal beleid met een electorale basis die reikt over diverse kiezersgroepen.
Twijfels bij de liberale partij
Juist die mix is echter niet vanzelfsprekend. De VVD heeft al meermaals laten weten geen voorstander te zijn van regeren met GroenLinks-PvdA. VVD-leider Dilan Yeşilgöz herhaalde dat standpunt voorafgaand aan de bijeenkomst opnieuw. Dat maakt het pad dat Jetten voor ogen heeft politiek hobbelig. Hoewel de liberalen in het verleden met de PvdA regeerden, ligt samenwerking met het huidige linkse blok voor veel VVD-achterban en -kader gevoelig, mede vanwege verschillen over klimaattempo, lastenverdeling en bestuursstijl.
Rol van de verkenner
Een verkenner spreekt de komende dagen en weken met alle partijleiders om mogelijke coalities te verkennen. In die gesprekken moet duidelijk worden of partijen bereid zijn over hun eigen schaduw heen te stappen. Jetten is daar scherp over: volgens hem is dit precies het moment waarop moet blijken of “partijleiders bereid zijn om over hun partijbelang heen te stappen”. Dat betekent in de praktijk dat cruciale punten niet alleen op papier dichtgetimmerd moeten worden, maar dat er ook onderling vertrouwen ontstaat over de manier van samenwerken en het tempo waarin besluiten worden genomen.
Alternatieve routes
Mocht de door Jetten beoogde combinatie stranden op inhoud of wantrouwen, dan liggen andere routes op tafel. Een minderheidskabinet met gedoogsteun is een mogelijkheid, net als een extraparlementair model waarin partijen verantwoordelijkheid delen zonder klassieke coalitiediscipline. Zulke varianten kunnen tijdelijk lucht geven, maar hebben in de Nederlandse praktijk één grote uitdaging: wetgeving en begrotingen vergen telkens wisselende meerderheden, wat het risico vergroot op bestuurlijke stilstand of compromisbeleid dat niemand volledig tevreden stelt. De verkenner zal daarom ook de haalbaarheid van die opties zorgvuldig toetsen.
Waarom nu de druk zo hoog is
De druk om te leveren is fors. De koopkracht staat onder spanning, de woningmarkt piept en kraakt, en de aanpak van klimaat en energie vraagt langjarige investeringen die niet elk jaar opnieuw ter discussie kunnen staan. Daarnaast spelen internationale veiligheidsvraagstukken en Europese afspraken over begrotingsregels, migratie en industriepolitiek. Een stevig kabinet met ruime Kamersteun kan richting geven en continuïteit bieden, wat zowel de economie als het vertrouwen van burgers en bedrijven ten goede komt. Dat is de politieke en bestuurlijke context waartegen Jetten zijn oproep plaatst.
Reacties aan de zijlijn
De politieke schuifpuzzel blijft ondertussen voer voor commentaar en satire. Bij Vandaag Inside ging René van der Gijp maandag fel in op Jettens opstelling. “Rob Jetten heeft ons allemaal in de maling genomen!”, zei hij in de uitzending. Het is een uitspraak die illustreert hoe fel het debat over intenties en geloofwaardigheid van politici kan oplaaien zodra de formatiekoorts stijgt. Zulke mediareacties zetten extra spotlights op de onderhandelaars, maar veranderen op zichzelf de rekensom niet: zonder inhoudelijke bruggen en wederzijds vertrouwen komt er geen stabiele meerderheid.
Wat er nodig is om dit te laten slagen
Als D66, GroenLinks-PvdA, het CDA en de VVD elkaar daadwerkelijk zouden vinden, vraagt dat van alle betrokkenen dat ze prioriteiten helder rangschikken. Waar valt winst te boeken zonder de achterban te vervreemden? Welke onderwerpen kunnen in ruil voor voortgang op andere terreinen langer de tijd krijgen? En hoe worden afspraken zo vastgelegd dat ze niet bij de eerste begrotingsronde onder druk komen te staan? Bestuurlijke betrouwbaarheid wordt hier een sleutelbegrip: duidelijke doelen, realistische planning en transparante evaluatiepunten kunnen de basis leggen voor een compromis dat niet als halfzacht voelt, maar als koersvast.
Vooruitblik
De eerste verkennende gesprekken moeten duidelijk maken of de deur op een kier staat voor de door Jetten geschetste meerderheid. Lukt het om harde blokkades te verzachten, dan kan relatief snel een inhoudelijk raamwerk ontstaan met afspraken over financiën, klimaat, wonen en zorg. Lukt dat niet, dan schuift de formatie automatisch op richting alternatieve modellen, met alle onzekerheden van dien. Voor nu geldt dat tempo en stabiliteit de sleutelwoorden zijn in een formatie die door velen als een lakmoesproef voor bestuurlijke daadkracht wordt gezien.
Samengevat: Jetten duwt richting een brede coalitie die snel kan leveren, maar stuit op een duidelijke terughoudendheid bij de VVD om met GroenLinks-PvdA te regeren. De verkenner moet nu blootleggen of de wil bestaat om partijbelang ondergeschikt te maken aan bestuurlijke stabiliteit. Volg de komende dagen de signalen vanaf het Binnenhof: die vertellen of de opmaat naar een meerderheidskabinet echt begint of dat de formatie een nieuwe bocht neemt. Wat vind jij: is een brede meerderheid de beste route, of zie je meer in een compactere, strak afgebakende samenwerking? Laat het ons weten op onze sociale media.
Bron: vandaaginside.nl
