Contant geld raakt langzaam uit beeld in Nederland. Steeds meer winkels en horecazaken kiezen voor een strikt beleid: alleen pinbetalingen.
Wat begon als een handige optie, lijkt inmiddels uit te groeien tot een harde norm in steeds meer delen van het land. Vooral in de grote steden wordt het fenomeen ‘pin only’ de nieuwe standaard, met als gevolg dat mensen zonder pinpas simpelweg niet meer kunnen betalen.
Uit recente cijfers van De Nederlandsche Bank blijkt dat het aantal locaties dat contant geld weigert is gestegen van 4,5 procent in 2023 naar 4,8 procent in 2024.
Hoewel deze stijging op het oog klein lijkt, wijst het onderzoek op een structurele en onomkeerbare ontwikkeling. De verschuiving is dus niet tijdelijk of willekeurig, maar een duidelijk teken van een nieuwe richting in het Nederlandse betalingsverkeer.
Vooral bioscopen en apotheken kiezen steeds vaker voor uitsluitend digitale betalingen. Waar in 2023 nog 73 procent van de bioscopen cash accepteerde, is dat in 2024 gedaald naar 62 procent.
Bij apotheken zien we een soortgelijke ontwikkeling: het aantal locaties dat contant geld weigert groeide binnen een jaar van 16 naar 21 procent. Een verandering die vooral merkbaar is voor mensen die graag grip houden op hun uitgaven via cashbetalingen.
Ook parkeren verloopt steeds digitaler. Eén op de vijf parkeerterreinen accepteert geen muntgeld meer. Voor veel mensen is dat efficiënt en snel, maar voor ouderen of mensen zonder smartphone of bankapp betekent dit juist een beperking in hun mobiliteit. Niet iedereen heeft toegang tot digitale middelen, en juist daar wringt de schoen bij deze trend.
Toch zijn er ook lichtpuntjes. In bibliotheken is het aantal ‘pin only’-locaties juist sterk gedaald: van 14 procent in 2023 naar slechts 4 procent in 2024.
Dit toont aan dat er nog steeds behoefte is aan keuzevrijheid en dat niet iedere sector het contant geld zomaar overboord gooit. Het laat zien dat maatschappelijke instellingen soms bewuster omgaan met toegankelijkheid dan commerciële partijen.
Op regionaal niveau zijn de verschillen eveneens groot. In steden met meer dan 175.000 inwoners is inmiddels één op de tien verkooppunten ‘pin only’.
In kleinere dorpen daarentegen, waar sociale verbondenheid en persoonlijk contact vaak sterker zijn, is contant geld nog bijna overal welkom. Slechts één procent van de winkels daar accepteert uitsluitend pin, wat duidelijk maakt dat innovatie en traditie niet overal in hetzelfde tempo samengaan.
Zelfs tussen provincies zijn er opvallende contrasten. Winkels in Flevoland en Noord-Holland lopen voorop in het afwijzen van cash, terwijl in Zeeland nog geen enkele onderzochte winkel het brief- en muntgeld heeft geweerd. Dit benadrukt dat lokale cultuur, gewoonten en klantbehoeften een grote rol spelen in de manier waarop ondernemers hun betaalbeleid inrichten.
Ondanks de opmars van digitaal betalen, blijft De Nederlandsche Bank benadrukken dat contant geld essentieel is. In een advies uit eind 2024 roept de bank Nederlanders op altijd wat cash in huis te houden.
Een storing in het elektronische betalingsverkeer, bijvoorbeeld door een cyberaanval of technische fout, kan immers grote gevolgen hebben. In zulke gevallen is contant geld cruciaal voor de aanschaf van basisbehoeften zoals voedsel en medicijnen.
Opvallend is dat zelfstandige ondernemers vaker vasthouden aan contant geld dan grote winkelketens. Waar ketens kiezen voor efficiëntie en uniforme processen, laten lokale winkeliers zich leiden door klantgerichtheid en persoonlijke service. Voor hen weegt de waarde van toegankelijkheid zwaarder dan de snelheid van digitale betalingen.
Hoewel de toekomst van betalen steeds digitaler lijkt, roept de volledige afschaffing van contant geld serieuze vragen op. Het raakt niet alleen kwetsbare groepen, maar vormt ook een bedreiging voor de individuele keuzevrijheid.
Een samenleving waarin iedereen verplicht is om digitaal te betalen, dreigt minder inclusief te worden. Juist daarom is het belangrijk dat we alert blijven en zorgen dat betaalmogelijkheden voor iedereen bereikbaar blijven.
De overgang naar een bijna-cashloze samenleving is onmiskenbaar gaande, maar mag nooit ten koste gaan van toegankelijkheid. Betaalvrijheid moet voorop blijven staan in een samenleving die streeft naar gelijkheid en inclusiviteit. Niemand mag buitengesloten worden aan de kassa.
Wat vind jij? Is het tijd om afscheid te nemen van contant geld, of moeten we blijven opkomen voor de vrijheid om zelf te kiezen hoe we betalen? Laat jouw stem horen en praat mee op Facebook.
