Stel je voor dat je niet langer 15 cent terugkrijgt voor een leeg frisdrankflesje, maar maar liefst één euro. Een flinke prikkel om netjes in te leveren, toch?
Toch blijkt dit ogenschijnlijk simpele voorstel tot verhitte discussies te leiden in politiek, bedrijfsleven én bij consumenten. De inzet: minder zwerfafval op straat en hogere recyclingspercentages. Maar of het verhogen van het statiegeld echt de oplossing is, daarover verschillen de meningen sterk.
De Nederlandse overheid mikt op een ambitieuze doelstelling: in 2027 moet 90 procent van alle kleine flesjes en blikjes worden ingeleverd.
Op dit moment wordt slechts 71 procent daadwerkelijk teruggebracht, waardoor de druk op producenten toeneemt. Sinds 2023 geldt er al statiegeld op blikjes, maar het beoogde effect blijft grotendeels uit. Om de doelstellingen alsnog te halen, wordt nu serieus gekeken naar stevige maatregelen.
Een verhoging van het statiegeld lijkt een logische stap. Daarom schakelde men adviesbureau PwC in om te berekenen of dit daadwerkelijk een verschil maakt.
De uitkomst was verrassend nuchter: een verdubbeling of zelfs verdrievoudiging van het bedrag leidt slechts tot een kleine stijging in het aantal ingeleverde verpakkingen. Kortom, het is geen wondermiddel dat alles oplost.
Bedrijfsorganisaties zoals Verpact, die het statiegeldsysteem beheren, trekken aan de bel. Zij vrezen dat de kosten die gemoeid zijn met een verhoging — zoals het aanpassen van machines en voeren van campagnes — niet opwegen tegen de beperkte opbrengst. In plaats daarvan pleiten zij voor een slimme uitbreiding van het aantal inzamelpunten. Want juist het gebrek aan gemak zou een belangrijke barrière vormen.
Veel mensen zijn bereid om hun lege verpakkingen in te leveren, maar haken af als ze daarvoor om moeten fietsen of in de rij moeten staan. Supermarkten zijn vaak de enige plekken waar men terecht kan, en dat beperkt de toegankelijkheid.
Het idee is dan ook om inleverautomaten te plaatsen op laagdrempelige locaties zoals scholen, sportclubs en treinstations. Hoe makkelijker het wordt, hoe groter de kans dat consumenten daadwerkelijk hun steentje bijdragen.
Milieuorganisaties nemen een veel steviger standpunt in. Zij vinden dat er juist wél een krachtige financiële prikkel nodig is. Volgens hen werkt geld als motivatie veel beter dan gemak alleen. Een euro per flesje zou mensen echt laten nadenken over hun gedrag. Ze wijzen op landen waar een hoog statiegeld al succesvol heeft geleid tot schone straten en een sterk verhoogde inlevergraad.
Ondertussen zit de consument ergens tussen beide kampen in. Voor velen is statiegeldinlevering inmiddels een vaste routine geworden. Maar een plotselinge verhoging naar bijvoorbeeld één euro per flesje zou wél kunnen leiden tot weerstand.
Zeker voor mensen met een lager inkomen kan het voelen alsof de wekelijkse boodschappen ineens een stuk duurder worden. Een extra belasting op iets alledaags zoals frisdrank.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) volgt de ontwikkelingen op de voet en bestudeert de bevindingen van onder andere PwC en Verpact. Tot nu toe is er nog geen definitief besluit genomen, maar de doelstellingen voor 2027 blijven onveranderd overeind staan. Als de huidige aanpak niet voldoende blijkt, moet er iets gebeuren — en wel snel.
De uitdaging ligt in het vinden van de juiste balans. Meer statiegeld kan helpen, maar alleen als het hand in hand gaat met betere toegankelijkheid en bewustwording. Want niemand wil plastic flessen op straat zien, maar de oplossing moet recht doen aan zowel het milieu als de consument. Misschien ligt het antwoord wel in een combinatie van belonen én vereenvoudigen.
Of we binnenkort echt één euro per flesje terugkrijgen, blijft voorlopig onduidelijk. Wat wel vaststaat is dat de urgentie toeneemt en dat stilzitten geen optie meer is. Een slimme aanpak is noodzakelijk om de doelen te halen zonder de consument uit het oog te verliezen. Het debat hierover zal dan ook voorlopig nog wel voortduren.
Denk jij dat mensen meer worden gemotiveerd door gemak of door geld? Laat het weten en discussieer mee op onze Facebookpagina. Hoe zou jij het statiegeldsysteem verbeteren?
Bron: Trendyvandaag.nl
