CDA-leider Henri Bontenbal heeft zich voor het eerst helder uitgesproken over zijn formatierichting: als het aan hem ligt, werkt het CDA liever samen met de VVD dan met GroenLinks-PvdA. In de verkiezingspodcast Politiek Dichtbij van het Algemeen Dagblad gaf hij aan dat die voorkeur voortkomt uit zowel inhoudelijke overeenkomsten als uit de persoonlijke verhoudingen die de afgelopen jaren zijn opgebouwd.
Voorkeur voor vvd
Volgens Bontenbal is het op basis van partijprogramma’s en praktische ervaring eenvoudiger om met de liberalen tot afspraken te komen. Hij wees daarbij op het gezamenlijke verleden in Rutte IV, waar CDA en VVD intensief samenwerkten. Die samenwerking heeft, zo stelt hij, tot wederzijds vertrouwen geleid. Ook de beleidsmatige raakvlakken zijn groter: op thema’s als het ondernemersklimaat, defensie en migratie voelt het voor hem logischer om met de VVD aan tafel te zitten dan met GroenLinks-PvdA.
In de podcast kreeg Bontenbal een aantal hypothetische formatiescenario’s voorgelegd. Bij een scenario waarin het CDA 41 zetels zou halen en de VVD en GroenLinks-PvdA elk iets meer dan 35, koos hij zonder aarzelen voor de VVD als voorkeursÂpartner. Tegelijkertijd benadrukte hij dat zulke scenario’s vooral illustratief zijn en dat de daadwerkelijke inzet en opstelling van partijleiders aan de formatietafel uiteindelijk doorslaggevend zal zijn.
Reactie van groenlinks-pvda
De uitgesproken voorkeur van Bontenbal leidde vrijwel direct tot stevige kritiek vanuit GroenLinks-PvdA. Lijsttrekker Frans Timmermans stelde tijdens een bijeenkomst in Nijmegen dat het CDA hiermee een duidelijke keuze voor rechts maakt. Volgens hem is het CDA al langer geen middenpartij meer, wat volgens Timmermans te zien is aan eerdere bezuinigingen in de zorg en het gevoerde inkomens- en armoedebeleid. Kamerlid Jesse Klaver viel hem bij en concludeerde dat het CDA ‘over rechts’ zal gaan als de formatiekansen zich voordoen. Volgens Klaver is een stem op GroenLinks-PvdA de enige garantie op een zo links en progressief mogelijk kabinet.
Met die kritiek probeert GroenLinks-PvdA een heldere scheidslijn te trekken in de campagne: wie een progressieve koers wil, moet bij hen zijn; wie inzet op het klassieke midden-rechts, kijkt al snel naar VVD en CDA. De reactie past in een bredere strategie waarbij GroenLinks-PvdA de inhoudelijke verschillen over sociale zekerheid, klimaat, migratie en publieke voorzieningen wil accentueren.
Centrumrechts profiel en partijstrategie
De woorden van Bontenbal positioneren het CDA nadrukkelijker aan de centrumrechtse kant, al presenteerde de partij zich de afgelopen jaren graag als bruggenbouwer tussen progressieve en conservatieve kiezers. Inhoudelijk heeft het CDA traditiegetrouw aandacht voor ondernemers, gezinnen en gemeenschappen, met een accent op orde, verantwoordelijkheid en sociale cohesie. In een formatie met de VVD zouden thema’s als defensieversterking, economisch vestigingsklimaat en striktere migratieafspraken waarschijnlijk relatief snel op tafel kunnen worden gelegd.
Strategisch kan deze duidelijke voorkeursuitspraak het CDA helpen om kiezers te binden die stabiliteit en bestuurlijke ervaring waarderen. Tegelijkertijd schuilt er een risico in: kiezers die juist een verbindende, meer progressieve inslag zoeken, zouden zich eerder aangesproken kunnen voelen door GroenLinks-PvdA of partijen die zichzelf expliciet als midden positioneren. Bontenbal lijkt met zijn toelichting vooral te mikken op helderheid richting de kiezer, om na de stembusgang niet te worden verweten dat hij een compleet andere richting inslaat.
Nuance en formatiedynamiek
Hoewel zijn voorkeur onmiskenbaar is, nuanceerde Bontenbal later dat het geschetste scenario tamelijk fictief is. In de praktijk wegen tijdens de formatie tal van factoren mee: de precieze zetelverdeling, de prioriteiten die partijen naar voren schuiven, het onderlinge vertrouwen tussen onderhandelaars en de ruimte die de achterban gunt. Bontenbal onderstreepte dat partijleiders met een bepaalde insteek aan tafel zitten, maar dat de concrete uitruil van standpunten en de vraag wat partijen daadwerkelijk ‘uit het vuur slepen’ het resultaat bepalen.
Die relativering is relevant in een politiek landschap dat zelden eenvoudige meerderheden kent en waarin samenwerking vaak over meerdere schijven loopt. Zelfs bij duidelijke voorkeuren dwingt de Nederlandse coalitiepraktijk partijen geregeld tot onverwachte combinaties of creatieve compromissen. Door de deur op een kier te laten, houdt het CDA manoeuvreerruimte, mocht de formatie anders lopen dan verwacht.
Migratie in context
Op het gevoelige thema migratie pleitte Bontenbal in dezelfde podcast voor een genuanceerde benadering. Hij wil het debat niet ‘platslaan’ en benadrukte dat verschillende verhalen naast elkaar mogen bestaan: migratie kan buurten en steden verrijken, maar kan ook gevoelens van vervreemding oproepen. Daarmee nam hij afstand van de eerdere uitspraak van oud-CDA-leider Maxime Verhagen dat de multiculturele samenleving zou zijn mislukt. Volgens Bontenbal verdienen zowel de positieve bijdragen van migranten als de zorgen van bewoners erkenning.
Die middenpositie sluit aan bij een breder dilemma in de Nederlandse politiek: de spanning tussen arbeidsmarktkrapte en behoefte aan talent enerzijds, en druk op woningmarkt, leefbaarheid en integratie anderzijds. In een mogelijke samenwerking met de VVD lijkt het accent te liggen op beheersing en ordening van migratie, in combinatie met sneller en strenger optreden waar nodig. In een coalitie met GroenLinks-PvdA zou eerder de nadruk kunnen liggen op humane opvang, kansen op integratie en investeringen in onderwijs en taal. Bontenbals toon suggereert dat het CDA beide invalshoeken wil blijven wegen, maar met een voorkeur voor beleid dat sociale rust en draagvlak bewaakt.
Politieke context en verleden
De verwijzing van Bontenbal naar persoonlijke verhoudingen laat zien hoe belangrijk vertrouwen is in Den Haag. Tijdens Rutte IV werkte het CDA langdurig met de VVD samen, wat de lijntjes kort maakte op cruciale dossiers. Dat maakt een nieuwe samenwerking organisatorisch voorspelbaar, al is de politieke context inmiddels verschoven en zijn electorale verhoudingen onzeker. Tegelijkertijd is GroenLinks-PvdA de afgelopen jaren samengegaan tot één lijst, met de ambities en schaal om een serieuze regeringspartner te zijn. De door de podcast geschetste zetelsituatie is hypothetisch, maar illustreert hoe een klein verschil in stemmen tot wezenlijk andere coalities kan leiden.
Gevolgen en wat volgt
Met deze duidelijkheid van het CDA ontstaat meer scherpte in de campagne: kiezers zien sneller welke combinaties na de verkiezingen waarschijnlijker zijn. GroenLinks-PvdA zal Bontenbals keuze blijven framen als een ‘rechtse bocht’, terwijl het CDA dit zal presenteren als bestuurlijke nuchterheid en herkenbare samenwerking. De VVD, op haar beurt, krijgt de rol toebedeeld van spil op het centrumrechts, al blijft de precieze uitkomst afhankelijk van de uitslag en de onderlinge chemie aan de formatietafel.
Samengevat: Bontenbal spreekt een duidelijke voorkeur uit, zonder deuren dicht te gooien. Inhoudelijke overlap en persoonlijke banden duwen het CDA richting de VVD, maar het compromisvermogen van de Nederlandse politiek laat altijd ruimte voor verrassingen. Binnenkort zal moeten blijken of deze helderheid het CDA helpt om kiezers te overtuigen en of het de contouren van de volgende coalitie al verraden. Wat vindt jij van deze koers? Laat je reactie achter op onze sociale media en praat mee.
Bron: socialnieuws.nl
