Opiniepeiler Maurice de Hond schetst een scenario dat de verhoudingen in Den Haag ingrijpend kan sturen. In een gesprek bij Dwarsnieuws met presentator Marianne Zwagerman laat hij zien dat de PVV van Geert Wilders in zijn nieuwste peiling virtueel de grootste is met 28 zetels. Tegelijkertijd waarschuwt De Hond dat een lichte terugval naar circa 25 zetels de deur kan openen voor een breed middenkabinet onder leiding van D66 en CDA, aangevuld met VVD, BBB en JA21. In dat geval blijft de PVV buiten de formatie, ondanks een mogelijke zege op verkiezingsdag.
Peiling zet PVV op kop
De Hond ziet in zijn metingen dat de PVV het politieke debat grotendeels naar zich toetrekt en daarmee momentum heeft. Met 28 virtuele zetels staat de partij in zijn peiling op één. Dat is geen garantie voor regeringsdeelname; het geeft wel de toon aan richting de stembus. De peiler spreekt van een dynamische campagne, waarin een paar zetels winst of verlies de formatiekansen ingrijpend beïnvloeden.
Een belangrijk detail in zijn analyse: als de PVV bij de verkiezingen van 29 oktober net onder de top uitkomt en terugzakt naar ongeveer 25 zetels of minder, acht De Hond de kans groot dat partijen in het midden elkaar opzoeken. Dat zou – in zijn woorden – resulteren in een kabinet waarin D66 en CDA de regie nemen, met de VVD voor bestuurlijke zwaarte en BBB en JA21 als rechts profiel aan de randen.
Scenario van een middenkabinet
In het door De Hond geschetste scenario presenteren D66 en CDA zich als ankers van stabiliteit, in een coalitie die breder oogt dan zij is. De VVD kan daarbij de indruk van bestuurlijke continuïteit versterken. BBB en JA21 zouden inhoudelijk en symbolisch zorgen voor een meer rechtse kleur, zonder dat dit de kernkoers fundamenteel wijzigt. Het resultaat: een “breed middenkabinet” dat op papier evenwichtig oogt, maar in de praktijk vooral inzet op compromissen.
De logica hierachter is bekend uit eerdere formaties: wie de meeste partners aan zich bindt en tot 76 zetels komt, bepaalt de inhoud. De PVV kan daar formeel de grootste voorwaarde – zetelkracht – tegenover zetten, maar wordt in deze opzet buiten spel gehouden als andere partijen elkaar bij voorbaat vinden.
Pvv als zwaartepunt, maar uitgesloten
Volgens De Hond blijft de PVV voorlopig het zwaartepunt in het debat. Toch verwacht hij dat andere partijen onderling afspraken maken om Wilders buiten de formatie te houden. D66, CDA en VVD hebben in het verleden meermaals laten weten grote moeite te hebben met regeren met de PVV. Mocht die opstelling standhouden na de stembusgang, dan is de grootste partij niet automatisch de partij die het initiatief krijgt in de formatie.
De analist wijst er ook op dat campagnetactiek kan doorwerken in de uitslag. Zo kan het overslaan van tv-debatten – zoals het RTL-debat – de zichtbaarheid en het momentum van een partij beïnvloeden. In een krappe race kan dat net genoeg zijn om de weg naar een middencoalitie te effenen. Voor kiezers die “strategisch” overwegen op de PVV te stemmen, is dat een factor om mee te wegen: een paar zetels verschil kan de formatieopties drastisch veranderen.
Beleid en richting onder een middencoalitie
Critici van een dergelijk middenkabinet vrezen beleidscontinuïteit. Hun verwachting: op migratie, klimaat en Europa komen er wel accentverschillen, maar vooral compromissen die weinig veranderen aan de huidige koers. D66, VVD en CDA droegen in de afgelopen jaren de hoofdlijnen van beleid; met BBB en JA21 aan tafel zouden rechtse accenten kunnen worden gezet, maar niet per se een breuk met de lijn van de afgelopen periode.
In dat kader klinkt de vrees dat kwesties als migratiebeperking, nationale regie op asiel en terugdringing van Europese regelgeving opnieuw worden afgezwakt tijdens onderhandelingen. Hetzelfde geldt voor het klimaatdossier: brede meerderheden zoeken vaak naar stapsgewijze, meerjarige trajecten met uitvoerbaarheid als hoofddoel, eerder dan naar scherp beleid dat op korte termijn grote omslagen vergt.
Vertrouwen en politieke werkelijkheid
De Hond duidt dit alles als een herschikking van macht in plaats van een aardverschuiving. De namen aan de formatietafel kunnen veranderen, de grote lijnen van het beleid mogelijk minder. Voor een deel van de achterban voedt juist dit mechanisme het wantrouwen: als de grootste partij niet kan regeren door uitsluitingsafspraken, lijkt de wil van de kiezer ondergeschikt aan bestuurlijke convenanten.
Daar staat tegenover dat coalitieland Nederland is gebouwd op meerderheden en overeenstemming, en dat partijen voorafgaand aan verkiezingen duidelijk maken met wie zij wel en niet willen samenwerken. De uitkomst van de formatie is daarmee niet alleen een optelsom van zetels, maar ook van onderlinge bereidheid en inhoudelijke overlap.
Wat staat er op het spel bij 29 oktober
De komende weken zijn bepalend voor welk pad wordt ingeslagen. Blijft de PVV in de buurt van 28 zetels of groeit ze door, dan neemt de politieke druk toe op andere partijen om hun opstelling te heroverwegen of om het middenalternatief snel te sluiten. Zakt de PVV – zoals De Hond mogelijk acht – naar ongeveer 25 zetels of daaronder, dan vergroot dat volgens hem de kans op een kabinet waarin D66 en CDA de toon zetten, met VVD, BBB en JA21 aan boord.
Welke route het ook wordt, de formatie belooft complex te worden. Een kabinet met vijf partijen vraagt om stevige onderlinge afspraken en veel discipline. Een kabinet met de PVV vraagt om politieke keuzes die voor sommige partijen moeilijk te verenigen zijn met eerdere beloftes. In beide gevallen ligt een langdurige formatie op de loer, waarbij de uiteindelijke compromissen het tempo van verandering bepalen.
Conclusie en vooruitblik
De kern van De Honds analyse: de PVV kan de verkiezingen winnen, maar dat betekent niet automatisch regeringsdeelname. Als de rest van het midden elkaar weet vast te houden, is een breed middenkabinet realistisch. Dan verandert de machtsverdeling van vorm, niet noodzakelijk van inhoud. Voor kiezers is het een klassieke Nederlandse keuze: krijgt het verlangen naar verandering een plek aan de formatietafel, of houdt een coalitie van middenpartijen koers en continuïteit in stand?
We volgen de laatste peilingen, debatten en signalen uit de campagnes en formatie nauwgezet. Wat verwacht jij na 29 oktober: doorbraak of doorduwen van het midden? Laat het ons weten op onze sociale media.
Bron: dagelijksestandaard.nl
