De rechtbank in Amsterdam heeft woensdag geoordeeld dat Universal Music geen hogere vergoeding hoeft te betalen aan artiesten als Henk Westbroek, Arrien Molema (Room Eleven) en Marinus de Goederen (A Balladeer). De drie muzikanten hoopten via de rechter hogere royalty’s voor het streamen van hun muziek af te dwingen, maar kregen nul op het rekest. Het vonnis is een flinke tegenvaller voor de artiesten, die al langer strijden voor wat zij een eerlijker verdeling van digitale inkomsten noemen.
Rechter wijst vordering af
Centraal in de zaak stond de vraag of de royalty’s die Universal uitkeert over streams te laag zijn, en of oude platencontracten daarom moeten worden aangepast of deels ongeldig verklaard. De artiesten eisten onder meer vijftig procent van de streamingroyalty’s en een schadevergoeding voor volgens hen te laag berekende vergoedingen in het verleden. De rechtbank ging daar niet in mee en oordeelde dat niet is bewezen dat Universal Music te weinig heeft betaald. Daarmee is er, volgens de rechter, geen juridische grond om bestaande royalty-afspraken open te breken of te herzien.
Voor Westbroek en zijn medestanders is het een hard gelag. Zij stelden dat de inkomsten uit streamingdiensten oneerlijk worden verdeeld en dat contracten die stammen uit een ander tijdperk — Westbroek tekende bijvoorbeeld al in 1999 — niet goed aansluiten op het digitale verdienmodel. De rechter bleef echter bij het standpunt dat de contractuele afspraken leidend zijn zolang niet overtuigend is aangetoond dat de afrekeningen onjuist of onredelijk zijn.
Langlopend conflict over streaming
De zaak past in een breder debat dat de muziekindustrie al jaren bezighoudt: hoe moeten de opbrengsten uit streaming eerlijk worden verdeeld tussen labels, artiesten en andere rechthebbenden? Waar artiesten vaak wijzen op de lage vergoedingen per stream en de dominantie van grote platenmaatschappijen, benadrukken labels dat zij investeren in opname, marketing, internationale distributie en langdurige artist development. Precies op dat snijvlak wringt het, zeker waar oude contracten niet expliciet ingaan op streaming.
Westbroek trok daarom samen met Molema en De Goederen naar de rechter, gesteund door de Kunstenbond en BAM! Popauteurs. Hun inzet: een herijking van de verhoudingen, zodat makers in het digitale tijdperk een aandeel krijgen dat in hun ogen beter past bij hun creatieve bijdrage en bij de huidige marktpraktijk.
Wat staat er op het spel
Streaming is inmiddels veruit de belangrijkste bron van muziekomzet. Toch ervaren veel artiesten dat de opbrengsten voor hen achterblijven, mede door contracten die zijn opgesteld in het cd- en downloadtijdperk. De wetgever probeerde in 2015 met het auteurscontractenrecht de positie van makers te versterken, onder meer met het recht op een billijke vergoeding en een mogelijkheid tot aanpassing bij onvoorziene omstandigheden. De praktijk blijkt weerbarstig, stelt de juridische vertegenwoordiging van de artiesten.
Advocaat Bjorn Schipper, die de zaak mede begeleidde, reageert dan ook teleurgesteld: “Om eerlijk te zijn ben ik bijzonder teleurgesteld in de uitspraken van de rechtbank. Vooralsnog heeft het in 2015 ingevoerde auteurscontractenrecht — dat juist bedoeld is om de positie van artiesten ten opzichte van machtige major labels te verbeteren — in de praktijk niet of nauwelijks positieve invloed gehad.”
Reacties van partijen
Henk Westbroek liet zich op X kritisch uit over het oordeel. “Ik begrijp dat in tegenstelling tot de rechtbanken in Amerika, Groot-Brittannië en België de Nederlandse rechtbank besloot dat multinational Universal Music eenzijdig mag bepalen wat ze artiesten gunnen voor exploitatie via streamingdiensten. Dom, hè? Die buitenlandse rechters!” Met dat statement benadrukt hij zijn overtuiging dat de internationale trend ten gunste van artiesten zou bewegen, al stelt de Nederlandse rechter in deze zaak geen aanleiding te zien om de bestaande afspraken te wijzigen.
Universal Music toonde zich tevreden met het vonnis. Een woordvoerder laat aan persbureau ANP weten: “De deur stond en staat open voor de artiesten om de relatie, de contracten en verdere zaken met ons te bespreken als ze dat willen.” Het label wijst daarmee op de mogelijkheid van overleg en eventuele heronderhandeling, zonder dat daar een juridisch bevel aan ten grondslag ligt.
De Kunstenbond noemt de uitspraak “een gemiste kans voor eerlijke beloning in het digitale tijdperk” en beraadt zich, samen met BAM! Popauteurs en de betrokken artiesten, op vervolgstappen. Volgens de belangenorganisatie is het zaak om door te zetten, zowel in de rechtszaal als aan de overlegtafel, om structurele verbeteringen in de keten af te dwingen.
Vergelijking met het buitenland
In het debat verwijst Westbroek naar rechtspraak en discussies in landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en België, waar de roep om betere deals voor makers al langer klinkt. In sommige jurisdicties groeit de politieke en maatschappelijke druk op platforms en labels om transparanter te zijn over afrekeningen en om makers een groter aandeel te gunnen. De Nederlandse uitspraak laat zien dat de uitkomst per land kan verschillen, mede afhankelijk van specifieke contracten en de toepassing van nationale wetgeving.
Voor Nederlandse artiesten onderstreept dit vonnis dat de bewijsdrempel hoog ligt: wie wil aantonen dat een label te weinig uitkeert, moet harde cijfers en contractuele gronden overleggen. Tegelijkertijd laat de reactie van Universal zien dat er buiten de rechtszaal ruimte kan zijn voor gesprek en herziening, bijvoorbeeld via collectieve afspraken of branchebrede richtlijnen.
Gevolgen voor Nederlandse artiesten
Op de korte termijn verandert er door deze uitspraak weinig voor artiesten met bestaande contracten bij Universal. De huidige afspraken blijven van kracht, tenzij partijen onderling iets anders overeenkomen. Wel is de kans groot dat het debat over modernisering van contracten en meer transparantie aan kracht wint. Zeker voor oudere deals — zoals die van eind jaren negentig — blijft de vraag actueel of de verdelingssleutels nog passen bij een streaminggedreven markt.
Belangenbehartigers zien bovendien een signaalfunctie. Als het auteurscontractenrecht in de praktijk onvoldoende soelaas biedt, kan dat aanleiding zijn om opnieuw te kijken naar de werking en handhaving ervan. De Kunstenbond zegt in ieder geval door te gaan met het nastreven van eerlijke betaling in de hele culturele en creatieve sector, en onderzoekt welke juridische of politieke wegen nog openstaan.
Hoe nu verder
De betrokken partijen houden voorlopig de kaarten tegen de borst. De Kunstenbond en BAM! Popauteurs beraden zich op vervolgstappen; een hoger beroep behoort in theorie tot de mogelijkheden, al is daar nog niets officieel over gemeld. Universal houdt de deur open voor overleg en benadrukt dat artiesten die dat willen met het label in gesprek kunnen over de relatie en de contractuele afspraken.
Voor Westbroek, Molema en De Goederen is de uitkomst teleurstellend, maar de kern van hun boodschap blijft ongewijzigd: de digitale markt vraagt om eigentijdse, evenwichtige afspraken die makers een zichtbaar en eerlijk deel van de opbrengsten garanderen. Of dat via de rechter, via onderhandelingen of via nieuwe sectorafspraken zal gebeuren, is voorlopig de vraag.
Samengevat: de rechtbank ziet geen reden om bestaande streamingroyalty’s bij Universal open te breken. De juridische strijd van de drie artiesten levert daarmee geen direct resultaat op, maar houdt het debat over eerlijke beloning in het digitale tijdperk wel scherp op de agenda. Wat vind jij: moet de wetgever ingrijpen, of ligt de sleutel bij nieuwe afspraken tussen labels en makers? Laat het ons weten via onze social media-kanalen.
Bron: shownieuws.nl
