Het lijsttrekkersdebat van SBS6 op donderdagavond draaide uit op een opvallend moment waarin Geert Wilders het initiatief nam. Met een korte, scherpe uitspraak legde de PVV-leider de vinger op wat volgens hem de kern van de verkiezingsstrijd is: de vraag of samenwerking met de PVV mogelijk wordt gemaakt, of dat de deur dicht blijft. “De enige reden waarom er een kabinet met meneer Timmermans kan komen, is omdat mevrouw Yesilgöz de PVV uitsluit. Heel dom,” zei Wilders, een fragment dat daarna razendsnel werd gedeeld op sociale media.
De confrontatie die de campagne kantelt
In de door Wilders zelf op X (voorheen Twitter) gedeelde clip is te zien hoe hij VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz frontaal aanspreekt op haar eerdere uitspraken dat de VVD niet met de PVV wil regeren. Wilders stelde dat die keuze de linkse combinatie rond Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) juist in het zadel helpt: “Als mevrouw Yesilgöz dat niet zou doen, dan was er geen enkel probleem.” Hij koppelde dat direct aan het sentiment onder kiezers: “De VVD staat op 14 of 15 zetels, wij staan torenhoog. Waarom? Omdat Nederlanders het spuugzat zijn.”
Het studiopubliek reageerde hoorbaar. Het moment markeerde de kern van Wilders’ boodschap in deze campagne: niet de PVV, maar het uitsluiten van een grote oppositiepartij houdt verandering tegen. Daarmee positioneert hij zichzelf als vertolker van een bredere onvrede onder kiezers die hun stem willen laten doorwerken in de formatie.
Wat er op het spel staat
De inzet is strategisch en inhoudelijk. Strategisch, omdat de formatiekansen na de verkiezingen in hoge mate afhangen van wie met wie wil samenwerken. Inhoudelijk, omdat de spanningen draaien om thema’s die het publieke debat al jaren domineren: migratie, zorg, klimaat en de verhouding met de Europese Unie. Wilders verbond die dossiers aan zijn centrale lijn – Nederland weer op één – en hekelde wat hij ziet als besluiteloosheid in Den Haag.
Daarbij herhaalde hij bekende PVV-standpunten: een strenger asiel- en migratiebeleid, het herstellen van regie in de zorg en een kritischer blik op omvang en effectiviteit van klimaatuitgaven. Hij zette dat af tegen de koers die hij Timmermans toedicht – “meer Europa, meer klimaat, meer overheid” – en tegen het “gematigd rechts” van de VVD, dat volgens hem in de praktijk vooral afsluit van samenwerking met de PVV.
Wilders spreekt rechtstreeks tot de kiezer
Opvallend in het debat was Wilders’ directe toon richting het publiek thuis. Minder beleidstaal, meer herkenning van gevoelens onder kiezers: “Er zijn heel veel Nederlanders die dit debat vanavond zien en spuugzat zijn dat ze met zijn drieën tegen de PVV zitten te schoppen,” zei hij. Vervolgens zette hij puntsgewijs neer waar het volgens hem om draait: grip op migratie, een goed georganiseerde zorg, en een kabinet dat “aan de kant van de Nederlanders” staat. Met de zin “Hoe groter wij worden, hoe meer steun wij in de Kamer zullen krijgen” koppelde hij die inhoud aan een strategische oproep tot steun.
Dat persoonlijke, directe communiceren past in de manier waarop Wilders al jaren campagne voert. Hij vermijdt technocratische details en vertaalt dossiers naar concrete effecten voor burgers. De virale verspreiding van het debatfragment onderstreepte dat de boodschap ook buiten de studio weerklank vond.
Yesilgöz in het defensief
De VVD-lijsttrekker werd door Wilders vastgepind op haar keuze om de PVV uit te sluiten. Terwijl Wilders de stelling herhaalde – “het is haar schuld als Timmermans aan de macht komt” – probeerde Yesilgöz tegen te spreken, onder meer met korte ontkenningen. Toch bleef ze op hoofdlijnen bij haar eerdere lijn: de VVD wil niet met de PVV regeren. Dat is voor Rutte-IV en zijn voorgangers langer een principiële kwestie geweest, onder meer vanwege PVV-standpunten over de rechtsstaat en grondrechten. De botsing laat zien hoe die principiële grenzen nu direct ingrijpen op de formatiekansen in het midden en aan de rechterzijde.
De bredere verschuiving
Het moment bij SBS6 staat symbool voor een bredere beweging in het politieke landschap. De VVD, jarenlang de dominante partij in het midden-rechts blok, merkt dat een deel van de achterban gevoelig is voor de argumenten van de PVV. Tegelijkertijd probeert GroenLinks-PvdA onder Timmermans een breed links-progressief alternatief te bieden. Tussen die twee polen schuiven kleinere partijen, die in een gefragmenteerd parlement van groot gewicht kunnen zijn bij het sluiten van een coalitie.
In dat spanningsveld is het uitsluiten of juist openhouden van opties meer dan tactiek: het stuurt de perceptie van haalbare meerderheden. Wilders’ frame – dat een stem op de VVD bij uitsluiting van de PVV indirect de linkse formatiekans vergroot – is een directe poging om strategisch stemgedrag aan de rechterkant te beïnvloeden.
Coalitievraag en mogelijke uitkomsten
De kernvraag is of na de stembus een werkbare meerderheid kan worden gevormd. Als de PVV sterk eindigt, zal de druk toenemen op partijen die niet willen samenwerken om hun overwegingen opnieuw te wegen. Blijft de deur dicht, dan ligt een formatie zonder PVV voor de hand, waarbij partijen in het midden en aan de linkerkant elkaar moeten vinden. Gaat de deur op een kier, dan komt een rechtsere variant in beeld.
In de praktijk betekent dit dat niet alleen de grootste partijen ertoe doen, maar ook de factor van kleinere partners die een meerderheid mogelijk maken. Voor een kabinet met de PVV zijn andere partijen aan de rechterflank en in het midden nodig; voor een kabinet met Timmermans geldt iets soortgelijks aan de andere kant. De formatie zal daardoor, net als in eerdere jaren, waarschijnlijk een complex schaakspel worden waarin politieke inhoud en wederzijds vertrouwen samen de doorslag geven.
Wat zegt het over de campagne
Wilders’ optreden liet zien hoe timing en framing het verloop van een campagne kunnen kantelen. Een helder conflict – wel of niet met de PVV – overschaduwt al snel precieze beleidsverschillen. Voor Yesilgöz betekent het dat zij haar eigen tegenstelling duidelijk moet maken: waarom vindt de VVD samenwerking met de PVV onwenselijk, en wat is het alternatief dat kiezers wél zekerheid biedt over thema’s als migratie en koopkracht? Voor Timmermans is het zaak om het linkse alternatief inhoudelijk te laden en de vrees voor hogere lasten of meer regels te ontkrachten.
Voor kiezers rest de vraag welke combinatie het beste kan leveren op de kwesties die zij het belangrijkst vinden. De harde tegenstelling over uitsluiting maakt het keuzelandschap overzichtelijker, maar de uitkomst zal uiteindelijk afhangen van het totaalplaatje: wie wordt het grootst, welke compromissen zijn aanvaardbaar, en welke partijen durven over hun eigen schaduw heen te stappen.
Vooruitblik
Met nog enkele dagen tot de stembus lonken nieuwe debatten en interviews waarin de hoofdrolspelers hun lijn verder zullen aanscherpen. Het fragment van SBS6 zal daarin nog nagalmen, omdat het de kiezers voor een heldere keuze plaatst: stemmen voor een koerswijziging via samenwerking met de PVV, of voor een coalitie waarin de PVV buiten boord blijft. Hoe die spanning zich vertaalt in de laatste peilingen en uiteindelijk in de zetelverdeling, bepaalt of het momentum van Wilders zich doorzet aan de onderhandelingstafel.
Kortom: het debat bij SBS6 bracht de essentie van deze campagne terug tot één draaipunt – wie sluit wie uit, en met welk gevolg. De komende dagen laten zien welk antwoord het electoraat daarop geeft. Wat vind jij van deze ontwikkeling en van het argument van Wilders? Laat het weten via onze kanalen op sociale media.
Bron: dagelijksestandaard.nl
