Een nieuwe zetelpeiling van Ipsos I&O zorgt voor stevige beroering in politiek Den Haag. Het CDA levert fors in na recente uitspraken van partijleider Henri Bontenbal over religieuze scholen, terwijl D66 duidelijk profiteert. De PVV van Geert Wilders blijft de grootste partij, maar levert in. Forum voor Democratie stijgt juist licht en wint vooral terrein onder jonge mannen en teleurgestelde PVV-stemmers. De strijd in het midden wordt intenser: VVD en GroenLinks-PvdA kruipen naar elkaar toe en zitten qua omvang dicht bij D66 en het CDA.
Peiling zet verhoudingen op scherp
De verhoudingen in de Kamer zouden op basis van deze peiling verschuiven. Een overzicht van de belangrijkste bewegingen:
- PVV: 26 zetels (-3)
- CDA: 20 zetels (-5)
- D66: 24 zetels (+4)
- VVD en GroenLinks-PvdA: bewegen richting elkaar, circa 22–25 zetels
- FVD: groeit naar 5 zetels, vooral onder jonge mannen en teleurgestelde PVV’ers
De uitkomsten zijn gemeten in oktober 2025. Ze laten zien dat de electorale posities in het politieke midden aan het schuiven zijn, terwijl aan de flanken kleine maar betekenisvolle bewegingen plaatsvinden.
Achtergrond bij het cda-verlies
De terugval van het CDA wordt door Ipsos I&O direct gekoppeld aan het optreden van Henri Bontenbal in Nieuwsuur. Daar stelde de partijleider dat religieuze scholen “het recht hebben homoseksuele relaties af te keuren”. Die uitspraak blijkt slecht te vallen bij het eigen kiezersbestand. Volgens de peiling is 80 procent van de huidige CDA-stemmers het oneens met die stelling. Onder kiezers die eerder het CDA overwogen en inmiddels zijn afgehaakt, loopt dat op tot 95 procent.
Het gevolg is een snelle uitstroom naar andere middenpartijen, met name D66. De kwestie raakt aan een breder debat binnen het CDA over de verhouding tussen religieuze vrijheid, onderwijsvrijheid en gelijke behandeling. Inhoudelijk was dat debat al langer gaande, maar de zichtbaarheid in een druk bekeken actualiteitenprogramma maakte het effect op de beeldvorming en de electorale positie direct merkbaar.
Spanning in het midden
Opvallend is hoe dicht de middenpartijen naar elkaar toe bewegen. GroenLinks-PvdA, D66 en het CDA staan binnen een bandbreedte van ongeveer zes zetels van elkaar. Voor kiezers lijkt het speelveld daardoor overzichtelijker, maar tegelijkertijd ook volatieler: kleine gebeurtenissen of uitspraken kunnen snel zetelverschuivingen veroorzaken.
Strategisch betekent het dat differentiatie cruciaal wordt. Veel kiezers zoeken duidelijkheid op thema’s als wonen, migratie, energie en koopkracht. Partijen in het midden proberen rust en haalbaarheid te benadrukken, maar worden door kiezers ook afgerekend op concrete oplossingen en het verleden in regeringsverantwoordelijkheid.
D66 ziet potentieel groeien
D66 lijkt de directe winnaar van deze peiling. Naast een plus van vier zetels noteert de partij volgens Ipsos I&O het grootste kiezerspotentieel: 36 procent van de Nederlanders overweegt een stem op D66. Dat is een indicatie dat de partij in staat is breder te appelleren, zeker onder kiezers die stabiliteit zoeken en zich zorgen maken om de bestuurbaarheid.
De vraag is wel in hoeverre dat potentieel daadwerkelijk wordt verzilverd. D66 wordt door een deel van de kiezers geassocieerd met de status quo en met Europees en klimaatbeleid dat stevig reguleert. Dat kan voordelen opleveren bij kiezers die voorspelbaarheid waarderen, maar stuit ook op scepsis bij groepen die juist minder regelgeving willen of een andere koers op migratie en energie wensen.
Fvd bouwt langzaam weer op
Forum voor Democratie klimt in deze peiling naar vijf zetels. De partij trekt vooral jonge mannen en voormalige PVV-kiezers aan. De motivatie daarachter verschilt per groep, maar volgens de peiling speelt mee dat FVD onderwerpen aansnijdt die door een deel van het electoraat als weinig besproken worden gezien, zoals de impact van migratie, de energietransitie op huishoudbudgetten en de druk op de woningmarkt.
Hoewel de groeistap klein is in absolute zin, is het symbolisch relevant: het suggereert dat kiezers buiten het midden blijven zoeken naar duidelijk onderscheiden profielen en scherpe keuzes. Of die groei duurzaam is, hangt af van de mate waarin FVD de organisatie en boodschap stabiel kan houden richting de volgende verkiezingen.
Pvv blijft grootste, maar verliest terrein
De PVV levert drie zetels in en komt uit op 26. Daarmee blijft de partij vooralsnog de grootste, maar de voorsprong slinkt. In de praktijk vergroot dit de druk op andere partijen om zich uit te spreken over samenwerking en bestuursbereidheid. Het beeld dat meeregeren met de PVV complex is, blijft een factor in het formatie- en coalitiedenken van kiezers en partijen.
Formatieperspectief en beleid
Als vandaag verkiezingen zouden zijn, blijft het vormen van een stabiele coalitie uitdagend. Het midden raakt dichter op elkaar en is onderling aan het schuiven; aan de randen van het spectrum staan partijen met grotere profielverschillen. Mogelijke meerderheden vragen dus ofwel brede compromissen, ofwel innovatieve combinaties met gedoogconstructies.
Beleidstechnisch staan thema’s als woningbouw, migratie, energieprijzen en koopkracht centraal. De peiling suggereert dat kiezers daar snel zichtbare resultaten willen zien. Partijen die erin slagen concrete, uitvoerbare voorstellen met een heldere tijdlijn te koppelen aan geloofwaardige samenwerking, lijken de meeste winstkansen te hebben in de volgende ronde van peilingen.
Methodologische noot
Zoals bij elke peiling geldt dat het om een momentopname gaat met een statistische onzekerheidsmarge. Schommelingen van enkele zetels kunnen optreden zonder dat er sprake is van een structurele trend. De koppeling tussen het CDA-verlies en de Nieuwsuur-uitspraken van Henri Bontenbal is gebaseerd op de kiezersanalyse van Ipsos I&O; vervolgpeilingen moeten uitwijzen of het effect aanhoudt of afvlakt naarmate de campagneagenda verschuift.
Samenvatting en vooruitblik
De jongste Ipsos I&O-peiling maakt twee dingen duidelijk: de positie van het CDA is fragiel na de uitspraak van Bontenbal over religieuze scholen en homoseksuele relaties, en D66 weet daar voorlopig electoraal van te profiteren. De PVV blijft de grootste, maar verliest wat terrein; VVD en GroenLinks-PvdA bewegen richting elkaar; FVD klimt langzaam. De onderliggende trend is een sterker concurrerend midden, met kiezers die snel reageren op profilering en incidenten. In de komende weken zal blijken of de verschuivingen bestendig zijn. Wat vindt u van deze ontwikkeling? Deel uw reactie op onze socialmediakanalen.
Bron: dagelijksestandaard.nl
