VVD-leider Dilan Yeşilgöz heeft in Den Haag openlijk afstand genomen van samenwerking met GroenLinks-PvdA. Voorafgaand aan haar gesprek met Jesse Klaver en verkenner Wouter Koolmees zei ze dat de verschillen “enorm” zijn en dat haar partij onder geen beding in een kabinet met de linkse alliantie wil stappen. Met die uitspraak zet de VVD-top een helder streep in het zand aan het begin van een nieuwe formatieperiode.
Helder signaal uit de VVD-top
Yeşilgöz herhaalt met haar boodschap een rode draad uit de campagne: volgens haar is de keuze voor de komende kabinetsvorming binair – een rechts kabinet of een links kabinet – en de VVD positioneert zich nadrukkelijk aan de rechterzijde. De uitspraak is ook bedoeld om richting te geven in een politiek landschap waarin partijen elkaar nog aftasten en mogelijke combinaties worden verkend.
De context: grote inhoudelijke verschillen
De inhoudelijke afstand tussen VVD en GroenLinks-PvdA speelt al langer een centrale rol in het Haagse debat. De VVD legt de nadruk op veiligheid, economische groei, een restrictiever migratiebeleid en een realistische invulling van klimaatbeleid. GroenLinks-PvdA zet daar ambities tegenover op gebied van klimaat, sociale herverdeling en Europese samenwerking. In de formatie betkent dit dat een compromis op kernpunten moeilijk ligt. Dat verklaart waarom de VVD nu expliciet elke coalitie met de linkse alliantie uitsluit.
Dat GroenLinks-PvdA desondanks inzet op een constructieve toon, bleek uit opmerkingen van Jesse Klaver voorafgaand aan het gesprek met de verkenner. Hij benadrukte geen blokkade op te werpen richting de VVD. In de praktijk zal de vraag zijn of, en zo ja hoe, partijen met zulke uiteenlopende uitgangspunten elkaar op cruciale dossiers kunnen vinden. Tot die dossiers behoren onder meer begrotingsdiscipline, de toekomst van het stikstof- en klimaatbeleid, asiel en migratie, en de verhouding tussen Nederland en de Europese Unie.
Spanningen en afwegingen binnen de VVD
De stap van Yeşilgöz heeft ook een interne dimensie. Binnen de partij bestaan verschillende accenten over de koers en de mate van samenwerking met linkse partijen. Een deel van de VVD, gevormd tijdens jaren van kabinetten-Rutte, stond geregeld open voor constructieve akkoorden met progressieve partijen om bestuurlijke stabiliteit te verzekeren. Tegelijkertijd klinkt in de achterban en lokale afdelingen vaker de wens voor een duidelijker rechtse koers, met prioriteit voor veiligheid, grip op migratie en een soberder klimaatdossier. Door nu scherp te sturen op een rechtse formatie spreekt Yeşilgöz nadrukkelijk tot die kiezers.
De inzet is ook strategisch: de VVD zoekt herstel van geloofwaardigheid na jaren waarin compromissen met uiteenlopende partners soms leidden tot interne frictie en teleurstelling bij kiezers. In die optiek moet een helder ‘nee’ tegen een kabinet met GroenLinks-PvdA voorkomen dat de partij wederom in een middenpositie belandt die door beide flanken als halfslachtig wordt gezien.
De positie van GroenLinks-PvdA
Voor GroenLinks-PvdA is de houding van de VVD een factor in de zoektocht naar coalitiemogelijkheden. De linkse alliantie wil invloed op beleid via regeringsdeelname of via afspraken met andere partijen in het parlement. Een uitgesproken weigering van de VVD bemoeilijkt een breed centrumlinksalternatief en vergroot de kans op formaties aan de rechterzijde. Tegelijk blijft de alliantie publiekelijk de deur openhouden naar samenwerking, om niet op voorhand verantwoordelijk te zijn voor het vastlopen van gesprekken.
In de publieke discussie wordt GroenLinks-PvdA geregeld neergezet als aanjager van hogere lasten, strakkere klimaatdoelen, een ruimhartiger migratiebeleid en verdere Europese integratie. Voorstanders noemen dat noodzakelijk en toekomstbestendig beleid; critici vrezen economische remming, druk op voorzieningen en verlies aan nationale zeggenschap. Dat spanningsveld bepaalt in belangrijke mate de onderhandelingsruimte in Den Haag.
Wat dit betekent voor de formatie
De directe consequentie van de VVD-lijn is dat de formateur of verkenner meer zal kijken naar combinaties aan de rechterkant van het spectrum. Daarbij gaan de gedachten uit naar partijen die nadruk leggen op immigratiebeperking, versterking van veiligheid en een voorzichtige budgettaire koers. Of en hoe zo’n blok tot een stabiele meerderheid kan komen, is de vraag. Het Nederlandse partijstelsel maakt bijna altijd coalitievorming met meerdere partijen noodzakelijk, en dat vergt bereidheid tot concessies op onmisbare punten.
Daarnaast speelt de druk van buiten de politiek een rol. In commentaren wordt vaak gesproken over ‘bruggen bouwen’ en ‘verbinding’ om tot werkbaar bestuur te komen. Voor Yeşilgöz betekent dat een delicate balans: enerzijds vasthouden aan een heldere koers voor haar achterban, anderzijds voorkomen dat de VVD wordt gezien als partij die formaties uitzondert en daarmee oplossingen blokkeert. De komende weken zullen laten zien of een rechtse combinatie voldoende basis vindt op thema’s als migratie, woningbouw, koopkracht en klimaat, zonder dat de onderlinge verschillen tussen potentiële partners onoverbrugbaar blijken.
De blik van kiezers en opiniemakers
De scheidslijn tussen links en rechts werd in de campagne sterk benadrukt en klinkt nu door in de formatie. In media en opiniecolums klinkt tegelijk de roep om duidelijkheid: wie wil met wie, en onder welke voorwaarden? Voor veel kiezers is consistentie in beloftes en onderhandelingen een belangrijk criterium om vertrouwen in de politiek te herstellen. Dat verklaart waarom partijen nu scherper afkaderen wat voor hen wel en niet bespreekbaar is.
Voor de VVD is het risico van deze aanpak helder: als de partij te rigide overkomt, kan dat het onderhandelingsvermogen beperken en de speelruimte in de Kamer verkleinen. De mogelijke beloning is echter een hernieuwd profiel dat bij kiezers die stabiliteit én koersvastheid wensen beter resoneert. Voor GroenLinks-PvdA ligt het accent op laten zien dat de alliantie bereid is verantwoordelijkheid te nemen, zonder haar speerpunten te verwateren.
Vooruitblik
De verklaring van Yeşilgöz markeert een vroeg, maar veelzeggend moment in de formatie. De komende gespreksrondes bij de verkenner zullen duidelijk maken welke combinaties überhaupt levensvatbaar zijn. Besluiten over migratie, begroting en klimaat zullen daarbij fungeren als lakmoesproeven. Slaagt een rechts georiënteerd blok erin om op die dossiers een gedeelde agenda te formuleren, dan komt een route naar een kabinet dichterbij. Lukt dat niet, dan zal alsnog gezocht moeten worden naar bredere samenwerkingen of naar alternatieve constructies in de Kamer.
Samengevat: de VVD kiest zichtbaar voor een uitgesproken rechts profiel en wijst coalitiedeelname met GroenLinks-PvdA af vanwege grote inhoudelijke verschillen. Dat verscherpt de contouren van de formatie, maar legt ook druk op alle partijen om snel duidelijkheid te geven over hun voorkeursroutes. Wat vindt u van deze koers? Laat het ons weten via onze sociale media.
Bron: dagelijksestandaard.nl
