De VVD overweegt een verplichte financiële afdracht voor eigen bestuurders om de partijfinanciën te stabiliseren. Volgens berichtgeving op basis van een intern memo, waar De Telegraaf inzage in had, wordt gedacht aan een bijdrage van 3,5 procent over de salarissen van partijbestuurders en gekozen functionarissen. Het voorstel komt na jaren van teruglopende inkomsten door zetelverlies, dalende subsidies en minder leden. Eerder ingezette besparingen zouden onvoldoende zijn om de begroting sluitend te krijgen.
Wat speelt er
De kern van het plan is eenvoudig: VVD’ers in publieke functies, zoals ministers, staatssecretarissen, Kamerleden, gedeputeerden, burgemeesters en wethouders, zouden een kleine, vaste afdracht aan de partij gaan doen. De maatregel wordt in de berichtgeving vergeleken met de afdrachtsregeling die al jaren bij de SP geldt, zij het dat het VVD-voorstel beduidend lager uitvalt als percentage van het salaris. Het doel is niet om algemene armoedebestrijding of lastenverlichting te financieren, maar om de eigen organisatie financieel gezond te houden.
De timing is veelzeggend. Na de verkiezingen van 2023 verloor de VVD tien zetels in de Tweede Kamer. Daarmee daalde ook de rijksbijdrage voor partijfinanciering, die mede afhangt van zetelaantallen en ledenaantallen. Donaties en contributies staan bovendien al langer onder druk. Dat zet de organisatie, inclusief campagnemiddelen en achterbanondersteuning, voelbaar krap.
Achtergrond partijfinanciering
In Nederland bestaat partijfinanciering uit meerdere bronnen. Partijen ontvangen een rijksbijdrage, die grofweg wordt bepaald op basis van electorale vertegenwoordiging en ledental. Daarnaast zijn er contributies van leden, giften van donateurs en opbrengsten uit acties of evenementen. In de praktijk maken veel partijen de laatste jaren een daling van ledenaantallen door. Gelijktijdig worden campagnes duurder, onder meer door de verschuiving naar digitale advertentiekanalen en hogere kosten voor professionele organisatie, data en communicatie.
In zo’n context kunnen tegenvallende verkiezingsuitslagen snel voelbare financiële gevolgen hebben. Minder zetels betekent minder inkomsten, terwijl vaste lasten voor personeel, huisvesting, afdelingen, congressen en (lokale) campagnes blijven bestaan. Ook bij de VVD lijkt die realiteit nu hard aan te komen.
Hoe de VVD hier belandde
De partij kende jarenlang electorale dominantie onder Mark Rutte, maar zag in 2023 het zetelaantal teruglopen. Onder de huidige partijleider Dilan Yeşilgöz probeert de VVD zich opnieuw te positioneren, onder meer op thema’s als migratie, veiligheid en economie. Desondanks leidde de verkiezingsuitslag tot een duidelijke financiële knik. Het aantal betalende leden is bovendien geen vanzelfsprekende buffer meer. Dat is een trend die breder zichtbaar is in de Nederlandse partijpolitiek.
Gevolg: minder ruimte voor campagnes, voorlichting en lokale activiteiten, tenzij er ergens extra middelen worden gevonden of kosten structureel omlaag gaan. In interne stukken, waarover wordt bericht, klinkt de boodschap dat de eerdere besparingen onvoldoende zijn. Vandaar de zoektocht naar nieuwe, voorspelbare inkomstenstromen vanuit eigen kring.
Wat het voorstel inhoudt
Het idee is een afdracht van 3,5 procent op de salarissen van VVD-bestuurders en gekozen functionarissen die namens de partij actief zijn. Het gaat dus om vertegenwoordigers met een publiek ambt, van gemeentelijk tot landelijk niveau. Juridisch en organisatorisch is zo’n bijdrage mogelijk, zolang dit transparant gebeurt en binnen de regels voor partijfinanciering valt.
In de Nederlandse politiek bestaan al langer varianten van dergelijke regelingen. De SP is het bekendste voorbeeld, met een stevige afdracht waardoor het partijsalaris dichter bij een modaal inkomen ligt. In het VVD-voorstel is het percentage aanzienlijk lager. Voorstanders binnen de partij zien dit als een manier om de lasten over de sterkste schouders te verdelen, zonder de drempel voor talent af te schrikken. Tegelijk is het een duidelijke koerswijziging voor een partij die zich traditioneel kritisch opstelt tegenover verplichte afdrachtconstructies.
Reacties en politieke context
Er is politieke en symbolische lading. Critici zullen wijzen op een mogelijke spanning met het liberale uitgangspunt dat individuen zélf over hun inkomen beschikken. Supporters zullen tegenwerpen dat het om interne solidariteit gaat, niet om een publieke heffing, en dat het de partij in staat stelt om onafhankelijk en professioneel te blijven opereren. Bovendien, zo klinkt het in bredere zin, is de partijpolitiek een verenigingsvorm: leden en vertegenwoordigers dragen bij, financieel en inhoudelijk.
In het publieke debat kan de vergelijking met de SP kleur geven aan de beeldvorming. Waar de SP al decennia zo’n regeling heeft, is het bij de VVD nieuw en daardoor opvallend. De politieke tegenstanders zullen die tegenstelling waarschijnlijk uitspelen. Tegelijk is het niet ongebruikelijk dat partijen hun financiering aanpassen aan veranderende electorale en organisatorische omstandigheden.
Mogelijke gevolgen
Op korte termijn kan een structurele afdracht de kaspositie versterken en campagneplanning voorspelbaarder maken. Dat is relevant met het oog op toekomstige verkiezingen, zoals de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 en tussentijdse lokale of provinciale races. Ook kan het de continuïteit van lokale afdelingen ondersteunen, bijvoorbeeld bij ledenwerving, opleidingstrajecten en communicatie.
Er kleven ook risico’s aan. De maatregel kan intern discussie oproepen, zeker bij vertegenwoordigers in kleinere gemeenten of starters die met relatief lagere vergoedingen werken. De partij zal de uitvoeringslast en communicatie zorgvuldig moeten organiseren, inclusief eventuele uitzonderingen en een heldere verantwoording. Een transparant kader over wie precies onder de regeling valt, welke grondslag wordt gebruikt en hoe de opbrengst wordt besteed, kan de legitimiteit vergroten.
Tot slot is er de vraag naar het langere-termijnperspectief. Een afdracht kan een financieel gat dichten, maar lost niet per se de onderliggende uitdagingen op, zoals ledenkrimp of een dalend donateursbestand. Veel partijen investeren daarom parallel in modernisering van hun fondsenwerving, bijvoorbeeld via microdonaties, evenementen, digitale campagnes en thematische netwerken.
Wat nu
De VVD zal het voorstel intern verder moeten uitwerken en er een besluitvormingsproces aan koppelen, bijvoorbeeld via het partijbestuur en/of een congres. Als de regeling wordt ingevoerd, ligt implementatie per een nieuw financieel jaar voor de hand. Dan volgt ongetwijfeld ook een eerste evaluatie: wat levert de bijdrage op, voor welke activiteiten wordt het geld ingezet en hoe wordt er verantwoording over afgelegd richting leden en kiezers?
Samengevat: de VVD staat onder financiële druk na zetelverlies en teruglopende inkomsten. Een afdrachtsregeling van 3,5 procent voor eigen bestuurders is een opvallend, maar binnen de Nederlandse partijtraditie niet ongekend instrument om de organisatie te versterken. Het debat zal gaan over principe versus pragmatiek, en over de vraag of deze maatregel helpt om de partij duurzaam toekomstbestendig te maken. Wat vindt u van dit voorstel en de bredere discussie over partijfinanciering? Laat het ons weten via onze sociale media.
Bron: dagelijksestandaard.nl
