Voormalig NTR-directeur en televisiemaker Paul Römer vindt het jammer dat er elk jaar opnieuw discussie ontstaat over de inhoud van het Sinterklaasjournaal. In het NPO Radio 1-programma Dit is de Dag sprak hij zijn steun uit voor de makers, nadat ouders hadden geklaagd over vermeende ‘oorlogsthematiek’ in de eerste afleveringen. Volgens Römer is het nadrukkelijk niet de bedoeling om kinderen met oorlog te confronteren en wordt de serie met veel zorg, didactische kennis en een dubbele laag gemaakt.
Reactie van Paul Römer
Römer noemt het label ‘oorlogsthematiek’ te zwaar. “Het is maar net hoe je ernaar kijkt; volwassenen zien vaak meer dan kinderen. Het Sinterklaasjournaal heeft altijd een knipoog naar de actualiteit en werkt met meerdere lagen. Het blijft een verhaal voor kinderen waarvan je weet: het komt goed.” Om zijn punt te illustreren verwijst hij naar de symboliek in de verhaallijn: wat nu als de ‘bommen’ in het verhaal straks gewoon zure bommen van Kesbeke blijken en de noodpakketten eigenlijk pepernootpakketten zijn? Die speelse omkering past volgens hem bij de traditie van de serie.
De ex-directeur benadrukt dat er achter de schermen langdurig en zorgvuldig aan de afleveringen wordt gewerkt, binnen de jeugdprogrammering van de NTR. “Daar zitten mensen met didactische expertise. Er wordt echt over nagedacht. Het is niet gemaakt om te choqueren, maar om te vermaken, te betrekken en soms ook een gesprek op gang te brengen.”
Wat veroorzaakte de ophef
In de eerste afleveringen van dit seizoen zijn onder meer soldaten te zien bij het Pietenhuis. Ook wordt op speelse wijze gesuggereerd dat er mogelijk een bom zou liggen. Tegelijkertijd riep de Hoofdpiet kijkers op om een ‘noodpakket’ in huis te halen, zodat iedereen beter voorbereid is op de jaarlijkse tegenslagen die Sinterklaas en zijn pieten steeds weer overkomen. Die combinatie van elementen, in een periode waarin wereldwijd oorlogen het nieuws domineren, leidde bij sommige ouders tot onrust.
Römer begrijpt de gevoeligheden, maar waarschuwt voor overinterpretatie. “De makers willen kinderen niet confronteren met de realiteit van oorlog in Gaza of Oekraïne. Soldaten in het verhaal kunnen net zo goed een positieve, opbouwende rol hebben: het Pietenhuis in orde maken of iets anders helpends. Je moet het kinderlijke perspectief niet uit het oog verliezen.”
Rol voor ouders en scholen
Volgens Römer ligt er ook een taak bij ouders en scholen om kinderen te begeleiden en te duiden wat ze zien. “Gebruik zo’n verhaallijn om het erover te hebben, in plaats van te polariseren. Als je merkt dat je kind er erg gevoelig voor is, overweeg dan om (tijdelijk) niet te laten kijken of kijk samen en leg uit wat er gebeurt.” Die oproep tot nuance sluit aan bij de bredere visie van het Sinterklaasjournaal: spanning met humor, herkenbare misverstanden en een zekere fantasie, met de garantie dat het uiteindelijk goed afloopt.
Kritiek van Marga Bult
Niet iedereen is overtuigd. Zangeres Marga Bult uitte felle kritiek op Instagram, specifiek op de oproep van de Hoofdpiet om een noodpakket aan te schaffen. Ze spreekt van “angst zaaien” en zegt moeite te hebben met de suggestie van defensiethema’s in een kinderprogramma. “Tijdens het Sinterklaasjournaal de kinderen betrekken bij het aanschaffen van een noodpakket en defensiezaken. Ik heb er nogal wat moeite mee,” schreef ze. In de reacties onder haar bericht sluiten meerdere volgers zich daarbij aan, met opmerkingen als: “Het is een kinderfeest, laat het zo” en “Je maakt kinderen zo bang, dat kan toch niet de bedoeling zijn.”
De kritiek richt zich vooral op de vraag waar de grens ligt tussen avontuurlijke spanning en onnodige onrust bij jonge kijkers. Bult vraagt zich hardop af hoe ouders en grootouders dit ervaren en of de serie niet teveel verwarring kan zaaien in een al onrustige tijd.
Massale respons op noodpakket-actie
De verhaallijn rond de noodpakketten heeft intussen tot een opvallende publieksactie geleid. Volgens de NTR hebben sinds de uitzending van dinsdag al meer dan 247.559 mensen via de website van het Sinterklaasjournaal een ‘noodpakket’ gereserveerd. Dat is bijna één op de zes mensen die de aflevering lineair bekeken. Wie zijn naam invult op de site, krijgt in een kort filmpje te zien hoe een piet het pakket namens hem of haar reserveert. Wat er met die reserveringen gebeurt, laat de omroep in het midden: “Hoe dat verder gaat, dat laten we echt bij de Hoofdpiet,” aldus de NTR tegen persbureau ANP.
Die speelse interactie met het publiek is kenmerkend voor het Sinterklaasjournaal, dat al jaren inzet op verhalen die doorlopen tussen televisie en online. Het vergroot de betrokkenheid, maar vergroot soms ook de gevoeligheid bij ouders: wat voor de één een ludieke grap is, kan voor een ander al snel teveel lijken op serieuze waarschuwingen of soberheidsadvies.
Jaarlijkse discussie in perspectief
Dat het Sinterklaasjournaal discussie oproept, is niet nieuw. Eerder leidde de verhaallijn met de gezonken stoomboot tot vergelijkbare vragen: was dat niet te heftig? Ook debatten over pieten en over hedendaagse knipogen naar de actualiteit keren vrijwel jaarlijks terug. Römer vindt dat jammer, maar tegelijkertijd verklaarbaar: “Het ligt gevoelig omdat het over kleine kinderen gaat en over een traditie waar mensen veel emotie bij voelen.” Juist daarom pleit hij voor een gesprek in plaats van verharding: beschouw de dubbelzinnigheid en humor als uitnodiging om samen te kijken en te praten over fantasie versus werkelijkheid.
Het Sinterklaasjournaal is al jaren een vast onderdeel van de aanloop naar 5 december. De makers gebruiken cliffhangers en misverstanden om spanning op te bouwen, maar laten steevast zien dat problemen oplosbaar zijn. Dat ‘het komt goed’ is bijna een genreafspraak: kinderen leren dat volwassenen (en pieten) soms fouten maken, dat samenwerking helpt en dat humor spanning kan neutraliseren.
Hoe nu verder
De NTR geeft geen inhoudelijke details over hoe de huidige verhaallijn met de noodpakketten wordt afgerond. Op basis van eerdere seizoenen is de verwachting dat de vermeende dreiging een onschuldige of humoristische ontknoping krijgt en past binnen de traditie van het programma. Intussen roept de discussie opnieuw vragen op over de balans tussen actualiteitsknipoog en kinderlijke verbeelding. Voorstanders zien een speelse spiegel van de tijdgeest, tegenstanders vrezen dat die spiegel te realistisch wordt voor jonge kijkers.
Samenvattend: Paul Römer staat pal achter de makers en ziet vooral een uitnodiging om samen te kijken en te praten, niet om te polariseren. De kritiek van onder anderen Marga Bult illustreert dat er ook zorgen zijn over onnodige angst. De massale online respons toont tegelijk de blijvende betrokkenheid van het publiek bij de avonturen van Sint en zijn pieten. De komende afleveringen zullen moeten uitwijzen of de noodpakketten inderdaad pepernoot- of ‘zure-bommen’-grappen blijken te zijn. Wat vindt jij: ludiek en leerzaam, of toch te spannend voor jonge kijkers? Laat het ons weten via onze sociale media.
