Sinds de start van de coronavaccinaties in 2021 doken in Nederland opvallend veel meldingen op van veranderingen in de menstruatie. Waar het bijwerkingencentrum Lareb vóór de vaccinatiecampagne gemiddeld twee meldingen per week noteerde, steeg dat kort na de start naar ongeveer 1600 per week. Het totaal liep uiteindelijk op tot meer dan 20.000 meldingen. De klachten varieerden van hevigere bloedingen en uitblijvende menstruaties tot sterkere krampen en verstoringen in de cyclus. Deze cijfers trokken snel de aandacht van onderzoekers en beleidsmakers, ook omdat het merendeel van de meldingen afkomstig was van vrouwen.
Opvallende stijging van meldingen
Data-analist Wouter Aukema bekeek de meldpatronen en signaleerde dat de piek in menstruatieklachten samenviel met de uitrol van de vaccins. Het verband is daarmee nog niet bewezen, maar de timing was voor onderzoekers wel een duidelijke reden om de signalen serieus te bekijken. Lareb, dat in Nederland verantwoordelijk is voor het verzamelen en duiden van bijwerkingen, benadrukt dat meldingen vooral dienen als signaalfunctie: ze wijzen op een mogelijk probleem dat nader onderzoek vraagt.
Wat kan er achter zitten
Wetenschappers onderzoeken verschillende verklaringen voor tijdelijke veranderingen in de menstruatie na vaccinatie. Een veelgenoemde hypothese is dat de sterke immuunreactie die een vaccin opwekt ook invloed kan hebben op hormoonschommelingen of het baarmoederslijmvlies. Dat kan leiden tot tijdelijk heviger bloedverlies, een cyclus die even uit balans raakt of krampen die intenser aanvoelen. Vrouwen met bestaande gynaecologische aandoeningen, zoals endometriose, lijken in meldingen vaker te spreken over zwaardere of langer aanhoudende klachten. De exacte mechanismen zijn echter nog niet ontrafeld en onderzoek loopt door.
Het verhaal van Magdalena Dzambo
Een van de vrouwen die zich meldde bij Lareb is Magdalena Dzambo. Zij ontving in augustus 2021 haar eerste coronavaccin en merkte kort daarna dat haar voorheen voorspelbare en lichte menstruatie veranderde. Op haar blog The Long Shot beschrijft ze hoe haar cyclus zwaarder werd, met meer bloedverlies en pijn die steeds moeilijker te verdragen viel. Tampons en maandverband boden onvoldoende bescherming, en de klachten bepaalden haar dagelijkse doen en laten.
Voor de vaccinatie had Dzambo weinig hinder van haar menstruatie. De veranderingen na die tijd maakten echter dat ze zich uitgeput voelde en regelmatig koorts, misselijkheid en extreme krampen ervoer. Haar relaas werd een herkenningspunt voor andere vrouwen die soortgelijke ervaringen hadden en hun verhaal online delen.
Ziekenhuisbezoeken en diagnose
Begin 2023 verergerden de klachten. Dzambo belde een ambulance vanwege ondraaglijke pijn. In het ziekenhuis vonden artsen cystes op haar eierstokken en stelden ze de diagnose endometriose. Ook later volgden opnames vanwege verhoogde ontstekingswaarden en aanvullende bevindingen. Ze beschrijft een periode van uitputting, beperkte belastbaarheid en voortdurende pijn. Artsen spraken met haar over een operatie om weefsel buiten de baarmoeder te verwijderen, in de hoop ontstekingen en pijn te verminderen. Voor Dzambo was dat een ingrijpend vooruitzicht, maar haar klachten dwongen haar tot het overwegen van die stap.
Dagelijkse impact
Het persoonlijke verhaal laat zien hoe heftig menstruatieproblemen kunnen ingrijpen in het dagelijks leven. Werken werd moeilijk, sociale afspraken verschoven naar de achtergrond en gewone taken vroegen opeens veel energie. Dzambo beschrijft menstruatieweken als periodes waarin ze weinig meer kan dan rusten. Dat is herkenbaar voor meer vrouwen die zich in online gemeenschappen verzamelen: naast praktische tips vinden ze vooral erkenning.
Erkenning en steun
Menstruatieklachten worden in de zorg en in de samenleving nog vaak onderschat. Vrouwen die zich melden, geven aan dat erkenning essentieel is om passende hulp te krijgen. In online groepen vinden zij mede-ervaringsdeskundigen en een plek om te delen wat in consulten soms onuitgesproken blijft. Het uitwisselen van ervaringen kan geen diagnose vervangen, maar biedt wel steun en taal voor wat er speelt. Vrouwen hopen dat zorgverleners en onderzoekers de signalen blijven oppakken en dat de drempel om klachten te bespreken lager wordt.
Wetenschappelijke stand van zaken
Onderzoekers benadrukken dat gemelde menstruatieveranderingen na vaccinatie doorgaans tijdelijk zijn. Tegelijkertijd onderstrepen de aantallen meldingen dat het onderwerp belangrijk is. Internationale toezichthouders, waaronder het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), hebben de signalen beoordeeld. Hevige menstruatie is sindsdien als mogelijke bijwerking in productinformatie opgenomen. Studies in verschillende landen laten zien dat sommige vrouwen na vaccinatie een kortstondige verschuiving in hun cyclus of een hevigere bloeding ervaren. Vooralsnog is er geen bewijs dat deze veranderingen blijvende vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken, maar voor een deel van de vrouwen zijn de klachten wel degelijk ingrijpend en soms langdurig.
Dat laatste geldt zeker voor vrouwen met bestaande aandoeningen. Bij endometriose is de gevoeligheid voor ontstekingsprocessen en hormonale schommelingen groter. Onderzoekers kijken daarom niet alleen naar een algemene trend, maar ook naar subgroepen die mogelijk meer risico lopen of langere tijd klachten hebben. Verdere studie moet helder maken welke factoren hierbij het meest tellen.
Waarom dit ertoe doet
De meldingen laten zien dat vaccinaties niet losstaan van de rest van onze gezondheid. Ze beschermen tegen ernstige ziekte, maar kunnen bij sommige mensen ook bijwerkingen geven die aandacht vragen. Voor vrouwen met menstruatieklachten is het verschil tussen gehoord en genegeerd worden groot. Door klachten serieus te nemen ontstaat ruimte voor gericht onderzoek, betere voorlichting en passende begeleiding. Dat helpt vrouwen om te weten wat ze kunnen verwachten, wanneer ze medische hulp moeten zoeken en hoe ze klachten kunnen bijhouden.
Vooruitblik
De komende jaren zullen studies meer duidelijkheid moeten geven over de mechanismen achter gemelde menstruatieveranderingen en de vraag waarom sommige vrouwen langdurige klachten rapporteren. Intussen is het belangrijk dat vrouwen signalen blijven delen met hun zorgverlener en, indien nodig, bij Lareb. Goede registratie en open gesprekken vormen de basis voor betere zorg en beleid. Samengevat: voor de meeste vrouwen zijn de veranderingen tijdelijk, maar voor een deel is de impact groot. Erkenning, onderzoek en steun blijven daarom essentieel.
Wat is jouw ervaring of kijk op dit onderwerp? Laat het ons weten via onze socialemediakanalen en praat mee.
