Op een basisschool in Utrecht is het Sinterklaasfeest ingeruild voor een alternatief kinderfeest. Basisschool De Schakel in de wijk Overvecht besloot vorig jaar het traditionele decemberfeest te schrappen, en herhaalt dat besluit dit jaar. Volgens de schoolleiding veroorzaakte het Sinterklaasfeest “te veel pijn, spanning en onrust” bij een deel van het team en sommige ouders, zo meldt het AD. Het nieuwe programma draait niet om de intocht of pieten, maar om gezamenlijke, laagdrempelige activiteiten in en rond de school.
Achtergrond van het besluit
Directeur Janet Klein geeft aan dat de discussie rond het Sinterklaasfeest de afgelopen jaren steeds zwaarder op het team drukte. Ze zag van dichtbij hoe het onderwerp veel losmaakte in gesprekken in de personeelskamer en op ouderavonden. “Ik zag de pijn die het feest veroorzaakte,” zegt ze tegen het AD. De spanning liep achter de schermen op, waarna het team besloot om het roer om te gooien en met een alternatief te komen.
Voorafgaand aan dat besluit zijn meerdere aanpassingen geprobeerd. Net als veel andere scholen stapte De Schakel over op roetveegpieten en werden varianten met kleurpieten uitgeprobeerd. Volgens de school leverde dat geen rust op: het bleef voor een deel van het team en ouders ongemakkelijk. Er is zelfs, als experiment, een zwarte Sinterklaas langsgekomen – een poging die de gevoeligheid niet wegnam. Het leidde niet tot meer verbinding, wel tot meer discussie. Voor zowel leerkrachten als ouders woog de wens om kinderen te beschermen tegen het jaarlijkse debat steeds zwaarder mee.
Wat er verandert op school
De Schakel verving de intocht, pieten en traditionele elementen van het feest door een schoolbreed Kinderfeest. Dat bestaat uit spel- en beweegactiviteiten, samen eten en een ongedwongen dagprogramma zonder kostuums of personages. In de klas wordt gesjoeld, de gymzaal verandert in een opblaasarena met een groot voetbalveld en een ouder bakt ter plekke stroopwafels. Geen schoen zetten of schoorstenen, wel samen spelen en plezier maken. Leerkracht Oxanna Kastelein vat het in het AD samen: “De dag staat in het teken van de kinderen.”
De kern is dat de school de nadruk wil leggen op het groepsgevoel en op activiteiten waar iedereen zich prettig bij voelt. Het doel is om de decemberperiode op een positieve, rustige manier te laten verlopen, zonder discussies over uiterlijkheden of impliciete boodschappen. Het nieuwe format biedt de school volgens de leiding meer houvast om de sfeer in alle groepen gelijk en veilig te houden.
Reacties binnen de school
Volgens de directie speelde vooral bij enkele leerkrachten met een Surinaamse achtergrond de vraag of zij zich nog goed voelden bij het feest. Ook een deel van de ouders gaf aan het jaarlijkse debat rondom pieten en representatie zat te zijn en kinderen daarvoor te willen behoeden. Dat beeld strookt met trends in andere, cultureel diverse wijken, waar scholen vaker zoeken naar vormen die minder beladen aanvoelen.
Daarmee is niet gezegd dat iedereen opgelucht reageerde. Voor veel gezinnen is Sinterklaas een gekoesterde traditie vol nostalgie en magie. Sommige ouders en kinderen zullen het theatrale element missen: de aankomst, de muziek, de spanning van de cadeautjesdag. De schoolleiding probeert die gevoelens te erkennen, maar ziet in de praktijk dat de nieuwe opzet rustiger verloopt en minder aanleiding geeft tot frictie in en buiten de klas.
Breder debat in Nederland
De discussie over Sinterklaas en vooral Zwarte Piet speelt in Nederland al jaren. Waar het feest voor velen staat voor saamhorigheid en kinderplezier, wijzen tegenstanders op racistische stereotyperingen en pijnlijke associaties. In de afgelopen tien jaar kozen media en gemeenten voor aanpassingen: zo verdween Zwarte Piet in zwart geschminkte vorm grotendeels uit tv-programma’s, waaronder het Sinterklaasjournaal, en schakelden veel lokale intochten over op roetveegpieten of andere varianten. Ook internationale organisaties en mensenrechtenexperts uitten kritiek op blackface-elementen, wat in Nederland het maatschappelijke gesprek verder aanwakkerde.
Scholen bevinden zich vaak midden in dat spanningsveld. Ze hebben te maken met uiteenlopende ouders, diverse teams en een pedagogische opdracht om een veilige leer- en speelomgeving te garanderen. Dat levert verschillende keuzes op: sommige scholen houden vast aan een licht aangepaste vorm van Sinterklaas, anderen kiezen voor alternatieven waarin de figuur van Sinterklaas geen rol meer speelt. De Schakel valt in die laatste categorie.
Waarom scholen kiezen voor alternatieven
De voornaamste overwegingen die scholen noemen, zijn inclusie, veiligheid en rust. Als traditie het gesprek structureel laat ontsporen of als een deel van de schoolgemeenschap zich uitgesloten voelt, kan een alternatief format de spanningen dempen. Een dag met sport, spel en traktaties is makkelijker vorm te geven zonder gevoelige symboliek en biedt toch ruimte voor plezier en verbinding. Bovendien houdt zo’n opzet de regie bij de school, in plaats van bij landelijke discussies die makkelijk de klas in waaien via media en sociale netwerken.
Tegenstanders benadrukken op hun beurt dat tradities betekenis geven aan het schooljaar, en dat kinderen vaak prima in staat zijn om van een moderne, aangepaste Sinterklaas te genieten. Zij vrezen een glijdende schaal waarbij culturele rituelen uit het openbare leven verdwijnen. Deze spanning tussen beschermen en behouden komt bij elke decemberkeuze terug.
Kritiek en zorgen van tegenstanders
Wie kritisch is op het schrappen van Sinterklaas wijst doorgaans op drie punten. Ten eerste het verlies van verbeelding en folklore: de figuur van Sinterklaas, de muziek en het ritueel van verlanglijstjes en verrassingen. Ten tweede de vraag of aanpassingen – zoals roetveegpieten – echt onvoldoende zijn. En ten derde het risico dat polarisatie niet verdwijnt, maar verschuift, omdat voorstanders van behoud zich niet gehoord voelen.
Voor scholen is het balanceren tussen die zorgen en de dagelijkse realiteit in de klas. De uitwerking staat of valt met hoe het alternatief wordt ingevuld: is het vrolijk, warm en herkenbaar als feestdag? En blijft er ruimte om tradities thuis of in de buurt te vieren op een manier die bij gezinnen past? De Schakel lijkt die lijn te volgen door vooral te focussen op samen doen en samen eten, zonder waardeoordelen over wat families buiten school om vieren.
Hoe nu verder voor De Schakel
Dit schooljaar kiest De Schakel opnieuw voor het Kinderfeest. Daarmee zet de school het pad voort dat vorig jaar is ingezet. Zoals bij veel onderwijsbesluiten ligt het voor de hand dat het team de aanpak evalueert met ouders en collega’s. Blijft het rustig? Voelen kinderen zich gezien en betrokken? En lukt het om de feestelijkheid van december vast te houden zonder dat er nieuwe spanningen ontstaan? De komende jaren zal moeten blijken of deze route duurzaam past bij de samenstelling en wensen van de schoolgemeenschap.
De discussie over Sinterklaas en alternatieven zal in Nederland nog wel even voortsudderen. Tussen traditie en verandering proberen scholen, ouders en kinderen elkaar te vinden. Bij De Schakel is dat voorlopig vertaald naar een dag vol spel, beweging en lekkers – met als inzet dat iedereen ontspannen kan meedoen. Wat vind jij van deze aanpak? Laat het ons weten via onze sociale media.
Bron: vkmag.com
