D66 en CDA zetten in op een minderheidskabinet, maar lopen direct vast op een principiële muur. ChristenUnie en SGP laten bij informateur Sybrand Buma weten dat hun steun niet vanzelfsprekend is. Ze staan open voor samenwerking, maar willen niet mee in medisch-ethische veranderingen. Het creëren van embryo’s voor onderzoek en het schrappen van abortus uit het strafrecht zijn voor beide partijen rode lijnen. Daarmee komt het formatiespel onder hoge spanning te staan nog voordat het echt op gang is gekomen.
Nieuwe tegenslag voor een minderheidskabinet
Het plan van D66 en CDA is helder: zonder vaste meerderheid regeren en per onderwerp een wisselende steunbasis vinden in de Tweede Kamer. Soms links, soms rechts, afhankelijk van het dossier. In theorie biedt dat flexibiliteit en tempo. In de praktijk vraagt het om een stevige basis van vertrouwen en voorspelbaarheid tussen partijen die elkaar nodig hebben. Precies op dat punt wringt het nu, omdat de christelijke partijen eerst harde garanties willen over de koers rond leven en gezondheid.
Weerstand op medisch-ethische dossiers
De felste discussie gaat over het plan van D66 en VVD om embryo’s te creëren voor wetenschappelijk onderzoek. Voor ChristenUnie en SGP is dat onaanvaardbaar. Zij vinden dat menselijk leven niet doelbewust mag worden gecreëerd en vervolgens vernietigd. Fractieleider Mirjam Bikker benadrukte dat dit voor de ChristenUnie een principiële grens is. Blijft het voorstel liggen, dan ziet haar partij geen ruimte om een kabinet te steunen dat hieraan vasthoudt.
Een tweede breekpunt is het D66-plan om abortus uit het strafrecht te halen. SGP-leider Chris Stoffer waarschuwt dat dit de wettelijke bescherming van ongeboren leven uitholt. Zijn fractie wil graag meedenken over andere onderwerpen, maar sluit steun uit als deze hervorming wordt doorgezet. Volgens Stoffer ligt zelfs een motie van wantrouwen klaar als die grens wordt overschreden.
Kwetsbare rekensom in de kamer
De opstelling van ChristenUnie en SGP maakt de rekensom voor een minderheidskabinet precair. Als D66 en CDA de medisch-ethische voorstellen niet intrekken of pauzeren, valt een deel van de potentiële gedoogsteun weg. En zonder zekerheid over die steun is het lastig om bij andere dossiers om betrouwbaarheid te vragen. Zo dreigt de belofte van een wendbare coalitie te stranden op gebrek aan voorspelbaarheid.
Eisen van christelijke partijen
De christelijke partijen vragen om een pas op de plaats. Concreet: de plannen rond embryo-onderzoek moeten de ijskast in of geheel van tafel. Pas dan ontstaat volgens hen een basis om inhoudelijk samen te werken en stabiliteit te bieden aan een minderheidskabinet. Voor D66 is dat een pijnlijk dilemma. Het embryo-voorstel is onderdeel van de eigen wetenschapsagenda en dus een speerpunt. Toegeven schaadt het profiel; vasthouden kan de formatiesteun kosten.
Financiële zorgen bij 50plus
De weerstand komt niet alleen uit christelijke hoek. 50Plus-voorman Jan Struijs uit zorgen over ideeën om de stijgende zorgkosten voor ouderen te beteugelen. Volgens hem dreigen bezuinigingen en versoberingen voor senioren. Voor een minderheidskabinet dat afhankelijk is van wisselende meerderheden is dit opnieuw een kwetsbaar punt. Het legt bloot dat de coalitievorming niet alleen ideologisch, maar ook financieel op dun ijs staat.
Wisselende meerderheden vragen vertrouwen
Het fundament van een minderheidskabinet is de bereidheid om per thema bruggen te slaan. Klimaat en onderwijs kunnen steun krijgen uit linkse hoek; economie en veiligheid eerder van rechts. Maar die dynamiek functioneert alleen als er over en weer vertrouwen bestaat dat afspraken standhouden en rode lijnen gerespecteerd blijven. Nu D66 vasthoudt aan ethische hervormingen, raken juist de partijen vervreemd die op stabiliteit sturen en bereid zijn een kabinet door moeilijke begrotingsrondes te loodsen.
Dilemma voor D66 en CDA
Voor D66 is de spagaat groot: vasthouden aan progressieve hervormingen raakt het eigen profiel, maar kost mogelijk de steun die een minderheidskabinet levensvatbaar maakt. Voor CDA speelt mee dat een kabinet zonder vaste meerderheid alleen draagtkracht heeft als de inhoud voorspelbaar is. Een koerswijziging op medisch-ethische thema’s kan de weg vrijmaken voor samenwerking, maar levert intern ook debat op. De ruimte voor manoeuvre lijkt met de dag kleiner te worden.
Opties voor de informateur
Informateur Sybrand Buma staat voor drie duidelijke routes. Eén: D66 en CDA parkeren de medisch-ethische voorstellen om ChristenUnie en SGP aan boord te krijgen als gedoogpartners. Twee: de initiatiefnemers houden vast aan hun plannen en zoeken per onderwerp andere meerderheden, met het risico op grillige steun en haperende stabiliteit. Drie: de kloof blijkt te groot en de formatie loopt vast, waarna opnieuw naar alternatieve combinaties moet worden gekeken. Geen van die varianten is zonder risico’s voor snelheid en draagvlak.
Druk buiten het binnenhof
Buiten het parlement neemt de druk toe. Belangenorganisaties en actiegroepen laten van zich horen met petities over abortus en embryo-onderzoek. Zij willen dat partijen hun standpunten niet afzwakken. Tegelijkertijd verwachten veel burgers vooral een kabinet dat werk maakt van zorg, wonen en koopkracht. Die maatschappelijke realiteit dwingt partijen om prioriteiten te stellen en compromissen te verkennen, zelfs op beladen thema’s.
Vooruitblik op beslissende weken
De komende dagen moeten uitwijzen of D66 en CDA hun route aanpassen of vasthouden aan het huidige plan. Worden de medisch-ethische voorstellen gepauzeerd, dan kan dat de deur openen naar een werkbare constructie met steun van christelijke fracties. Blijven de voorstellen staan, dan dreigt de minderheidsstrategie te stranden voordat er een kabinet op de been is. De sleutel ligt bij de initiatiefnemers: wie stabiliteit wil, moet bereid zijn harde keuzes te maken.
Kern van het verhaal: zonder betrouwbare afspraken over gevoelige dossiers is een flexibel kabinet weinig waard. De formatie beweegt richting een beslissend moment waarop idealen, haalbaarheid en verantwoordelijkheid samenkomen. Wat vind jij? Deel je reactie op onze sociale media.
Bron: menszine.nl
