De blauwe walvis is het grootste dier dat ooit op aarde heeft geleefd. Groter dan de grootste dinosaurus, machtiger dan welk zeewezen ook. Maar nu maken wetenschappers zich ernstig zorgen. Niet alleen om hun aantallen, maar om iets veel subtielers – en misschien wel verontrustenders. Het gezang van de blauwe walvis verdwijnt.
Wie ooit een opname van het diepe, lage lied van een blauwe walvis heeft gehoord, weet dat het klinkt alsof de aarde zelf ademt. Eeuwenlang was dat geluid een vast onderdeel van het oceaanleven. Maar onderzoekers van het Monterey Bay Aquarium Research Institute hebben ontdekt dat die liederen in slechts zes jaar tijd met bijna veertig procent zijn afgenomen.
Het is geen kleine verandering. Voor dieren die hun zang gebruiken om te communiceren over enorme afstanden, partners te vinden en hun leefgebied te markeren, is stilvallen een teken dat er iets fundamenteel misgaat.
De blauwe walvis is al miljoenen jaren op deze planeet aanwezig. Toch kwam het in de twintigste eeuw bijna tot een abrupt einde. In de jaren van industriële walvisjacht werden ze massaal afgeslacht, totdat de jacht in 1966 werd verboden. Sindsdien is hun herstel traag maar hoopgevend geweest. Hun liederen keerden terug als een soort symbool van veerkracht. Maar nu lijkt zelfs dat te verstommen.
Oceanograaf John Ryan legt uit dat de problemen in 2013 begonnen, toen een mariene hittegolf, door wetenschappers The Blob genoemd, enorme schade aanrichtte. Het oceaanwater steeg met meer dan 2,5 graden Celsius, wat de chemische samenstelling van het water veranderde. Giftige algen bloeiden massaal op en vergiftigden talloze zeezoogdieren. Ryan noemt het “de grootste vergiftiging van zeezoogdieren die ooit is vastgelegd.”
Maar dat was nog niet alles. Dezelfde hittegolf veroorzaakte een instorting van de krill- en ansjovispopulaties, de belangrijkste voedselbronnen van de blauwe walvis. Zonder voldoende eten hebben deze reuzen geen energie over om te zingen. Ryan zegt: “Het is alsof je probeert te zingen terwijl je verhongert. Je gebruikt al je tijd en energie om voedsel te vinden. Er is gewoon niets over voor zang.”
Het beeld dat ontstaat is triest. In plaats van majestueuze klanken die door duizenden kilometers oceaan weerklinken, trekken blauwe walvissen zwijgend door uitgestrekte watermassa’s, gedwongen elke minuut te besteden aan de zoektocht naar hun volgende maaltijd.
Marien bioloog Kelly Benoit-Bird wijst erop dat een hittegolf in zee veel meer is dan alleen een warme periode. Het verandert het hele systeem. Zonder krill vallen complete voedselketens in elkaar. En als zelfs dieren die de hele westkust van Noord-Amerika kunnen doorkruisen geen voedsel kunnen vinden, dan zijn de gevolgen enorm.
De situatie is ook een voorbode van wat komen gaat. Klimaatverandering veroorzaakt steeds vaker en steeds heftiger mariene hittegolven. Zelfs een kleine temperatuurstijging kan grote en onomkeerbare schade veroorzaken. Als de grootste dieren op aarde lijden en stilvallen, wat zegt dat dan over de toekomst van kleinere soorten? En uiteindelijk – wat zegt het over ons?
De blauwe walvis is meer dan een icoon van de oceaan. Hij is een graadmeter. Zijn aanwezigheid en zijn lied vertellen ons hoe gezond de zee is. Het verdwijnen van die stem is een alarmsignaal dat boven het geraas van golven en stormen uit zou moeten klinken.
Maar het gevaar is dat we niet luisteren. Dat we de stilte verwarren met rust, terwijl het in werkelijkheid een teken is van uitputting en verstoring. En dat als de grootste stem van de oceaan voorgoed verstomt, we pas veel te laat zullen beseffen dat het ook onze eigen toekomst was die we niet hoorden verdwijnen.
