Bijna iedereen heeft ze thuis liggen: paracetamol, een flesje neusspray of een doosje maagzuurremmers. Ze liggen binnen handbereik en zijn zonder recept verkrijgbaar bij supermarkt en drogist. Juist daardoor denken veel mensen dat deze middelen geen enkel gevaar opleveren. Toch waarschuwen artsen en toxicologen al jaren dat verkeerd of te lang gebruik ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid.
Waarom Nederlanders massaal zelfzorgmiddelen slikken
Nederlanders grijpen opvallend vaak naar zelfzorgmedicatie. Uit onderzoek blijkt dat 95 procent regelmatig paracetamol slikt en bijna de helft weleens een neusspray gebruikt. Dat heeft alles te maken met gemak: je hoeft er niet voor naar de huisarts en je haalt het gewoon in de winkel. Die laagdrempeligheid maakt dat mensen sneller naar zo’n middel grijpen, vaak zonder erbij stil te staan welke risico’s eraan verbonden zijn.
Het grote probleem: niemand leest de bijsluiter
Meer dan de helft van de gebruikers leest de bijsluiter niet. Toxicoloog Corine Bethlehem van het Erasmus MC ziet dagelijks de gevolgen. Mensen komen binnen met ernstige vergiftigingsverschijnselen door bijvoorbeeld paracetamol. Het begint vaak met leverschade, kan zich uitbreiden naar de nieren en eindigt soms zelfs fataal. Omdat de veilige grens per persoon verschilt, is het cruciaal de instructies goed op te volgen.
Paracetamol: vriend én vijand voor de lever
Paracetamol wordt gezien als de veiligste pijnstiller, maar bij te hoge doses verandert dat beeld volledig. Een overdosis kan leiden tot blijvende leverschade. Vooral wie structureel meer slikt dan aanbevolen loopt groot gevaar. Artsen benadrukken daarom dat paracetamol nooit achteloos ingenomen mag worden en dat men altijd moet letten op andere middelen waar paracetamol in zit, zoals griepdrankjes.
Maagzuurremmers: bedoeld voor kort gebruik
Maagzuurremmers lijken een simpele oplossing voor brandend maagzuur. Toch waarschuwen specialisten dat deze medicijnen maximaal twee weken achter elkaar gebruikt mogen worden. Bij langer gebruik stijgt het risico op hartritmestoornissen en andere complicaties. Toch geeft 27 procent van de gebruikers toe deze middelen langer te slikken dan verstandig is. De gevolgen blijven vaak onzichtbaar totdat er serieuze klachten ontstaan.
Neusspray: van opluchting naar afhankelijkheid
Een verstopte neus verdwijnt vaak snel met een spray. Het probleem ontstaat wanneer mensen dit langer dan een week blijven gebruiken. De slijmvliezen raken gewend aan de spray, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat: zonder spray blijft de neus verstopt. Deze ‘neussprayverslaving’ komt veel vaker voor dan gedacht en kan leiden tot chronische klachten waar je moeilijk weer vanaf komt.
Hoestdrank en andere onderschatte middelen
Zelfs hoestdrank, vaak gezien als onschuldig, kan bij verkeerd gebruik nare gevolgen hebben. Zwellingen in keel of tong kunnen ademhalingsproblemen veroorzaken. Ook laxeermiddelen, slaapmiddelen en afslankpillen die zonder recept te koop zijn, kunnen gevaarlijk zijn bij verkeerd gebruik. Juist de gedachte dat ze vrij verkrijgbaar zijn, maakt dat mensen risico’s onderschatten.
Nieuwe kennis en veranderende gezondheid
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen benadrukt dat ook ervaren gebruikers de bijsluiter steeds opnieuw moeten raadplegen. Informatie kan veranderen doordat nieuwe bijwerkingen ontdekt worden of doseringen worden aangepast. Bovendien verandert de gezondheid van een persoon zelf ook. Zwangerschap, ouderdom of een nieuwe ziekte kan ervoor zorgen dat een vertrouwd middel ineens riskant wordt.
Online verwarring en verkeerde aannames
Op sociale media duiken regelmatig misverstanden op. Zo bestaat er discussie of paracetamol bij koorts herstel vertraagt. Artsen leggen uit dat het middel vooral bedoeld is om klachten draaglijker te maken. Het verkort of verlengt de ziekte niet. Toch laten dit soort discussies zien hoe groot de verwarring is rond middelen die eigenlijk duidelijk beschreven staan in de bijsluiter.
Campagnes om bewustzijn te vergroten
Om die verwarring tegen te gaan is een Europese campagne gestart met de slogan “Medicijnen zijn geen snoepjes”. Het doel is mensen te laten beseffen dat zelfs middelen die je zonder recept koopt, niet onschuldig zijn. Het lezen van de bijsluiter, het volgen van de juiste dosering en het vragen van advies bij twijfel zijn simpele stappen die ernstige problemen kunnen voorkomen.
Ouderen en kwetsbare groepen lopen extra risico
Vooral ouderen moeten goed opletten. Zij gebruiken vaak meerdere medicijnen tegelijk, waardoor de kans op gevaarlijke wisselwerkingen groter wordt. Ook mensen met hart-, lever- of nierproblemen zijn extra kwetsbaar bij verkeerd gebruik van pijnstillers of maagzuurremmers. Huisartsen zien regelmatig dat juist deze groepen zonder overleg middelen blijven slikken die hun situatie kunnen verergeren.
Een gezamenlijke verantwoordelijkheid
De beschikbaarheid van zelfzorgmiddelen maakt dat de verantwoordelijkheid grotendeels bij de gebruiker ligt. Toch speelt ook de overheid een rol in het geven van duidelijke voorlichting. Drogisterijen en supermarkten zouden meer aandacht kunnen besteden aan waarschuwingen, bijvoorbeeld door betere etiketten of informatiemateriaal in de winkel. Uiteindelijk kan alleen een combinatie van bewustzijn, goede informatie en verantwoordelijkheid ernstige incidenten voorkomen.
Zelfzorgmiddelen hebben onmiskenbaar voordelen: ze verlichten klachten en besparen soms een bezoek aan de huisarts. Maar het idee dat ze volkomen onschuldig zijn, klopt niet. Paracetamol kan organen beschadigen, neusspray kan verslaving veroorzaken en maagzuurremmers kunnen hartproblemen geven. Daarom is alertheid essentieel. Lees de bijsluiter, volg de aanwijzingen en vraag bij twijfel altijd om advies.
Wat denk jij: zou de verkoop van deze middelen strenger gereguleerd moeten worden of is het vooral een kwestie van persoonlijke verantwoordelijkheid? Deel je mening en discussieer mee op onze Facebookpagina!
Bron: RTL.nl
