Het debat over asielzoekers en leeflonen laait in 2024 opnieuw op, vooral nu blijkt dat er in totaal €9.277.778,49 aan leefgeld werd uitgekeerd aan 1941 asielzoekers.
Deze cijfers roepen veel vragen op in een tijd waarin elke euro in de begroting zorgvuldig gewikt en gewogen wordt. De symboliek van het bedrag wekt controverse, zeker bij mensen die vinden dat de instroom van asielzoekers juist wordt aangewakkerd door het vooruitzicht op financiële steun.
België behoort tot de landen met een relatief genereus sociaal vangnet. Voor asielzoekers betekent dat in de praktijk recht op opvang, medische zorg en – in sommige gevallen – een leefloon.
Die regeling is bedoeld om mensen in nood een menswaardig bestaan te bieden tijdens hun procedure, maar volgens critici wordt dat principe steeds vaker misbruikt. De gedachte dat leefgeld een magneetfunctie heeft, leeft sterk onder delen van de bevolking en politici.
Wat het geheel nog gevoeliger maakt, is de verdeling van deze bedragen. Van de totale som ging €670.896,63 naar asielzoekers afkomstig uit Turkije.
Dat bedrag springt in het oog omdat Turkije officieel kandidaat is om toe te treden tot de Europese Unie. Bovendien ontvangt het land jaarlijks miljoenen euro’s aan EU-toetredingssteun, bedoeld om het te helpen voldoen aan Europese normen op het vlak van mensenrechten en rechtsstaat.
Het roept de vraag op hoe het kan dat mensen uit een land dat miljoenensteun krijgt van de EU toch in aanzienlijke aantallen asiel aanvragen in België.
Sommigen stellen dat dit aantoont dat die steun niet functioneert, of zelfs averechts werkt. In plaats van stabiliteit te brengen, lijkt het onvoldoende om mensen perspectief te bieden in eigen land. Anderen wijzen dan weer op politieke spanningen en mensenrechtenschendingen in Turkije die legitieme vluchtmotieven kunnen opleveren.
Toch wordt het beleid in België niet bepaald door emoties of volksverontwaardiging, maar door internationale verdragen en Europese afspraken. Asiel is een fundamenteel mensenrecht, vastgelegd in onder andere het Verdrag van Genève. Wie zijn of haar land ontvlucht omwille van vervolging, moet de kans krijgen om bescherming aan te vragen – ongeacht het land van herkomst.
Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat slechts een klein deel van de asielzoekers uiteindelijk effectief erkend wordt als vluchteling. Velen worden na een procedure van maanden of jaren teruggestuurd. Tijdens die periode is het echter wettelijk verplicht om hen onderdak en basisvoorzieningen te bieden. Leefgeld is daar een onderdeel van. Het alternatief – mensen zonder middelen op straat laten overleven – is noch humaan noch maatschappelijk wenselijk.
De uitdaging ligt dus niet in het afschaffen van leeflonen, maar in het efficiënter maken van de asielprocedures. Snellere beslissingen kunnen onterechte aanspraken beperken en de druk op het systeem verlichten.
Tegelijk moet Europa werk maken van een coherenter beleid ten aanzien van landen als Turkije. Het kan niet de bedoeling zijn dat er miljarden vloeien naar hervormingen die weinig tastbare resultaten opleveren, terwijl duizenden burgers uit datzelfde land bescherming zoeken in Europa.
Ook verdient het aanbeveling om transparantie over deze uitgaven te verbeteren. Als de overheid duidelijker communiceert over waar het geld naartoe gaat, waarom het uitgegeven wordt en welk beleid eraan gekoppeld is, kan dat de polarisatie in het debat verminderen. Onwetendheid voedt vaak meer ongenoegen dan de feiten zelf.
Feiten en emotie botsen regelmatig in discussies rond migratie. Toch blijft het cruciaal om rationeel te kijken naar de situatie. Mensen opvangen omdat ze bescherming zoeken is geen teken van zwakte, maar van beschaving. Tegelijk moeten diezelfde principes ook van toepassing zijn op het beleid: rechtvaardig, doeltreffend en gecontroleerd.
In een tijd waarin publieke middelen onder druk staan, verdient het vraagstuk van leeflonen voor asielzoekers een grondige, maar eerlijke evaluatie. Niet door populistische slogans, maar op basis van feiten en met oog voor mensenrechten én maatschappelijke draagkracht.
Wat denk jij? Moet België het beleid bijsturen of zijn deze cijfers eigenlijk logisch binnen de bestaande regels? Laat van je horen in de reacties op onze Facebookpagina en discussieer mee!
