De temperatuur in Den Haag liep de afgelopen weken al flink op, maar het politieke klimaat spant nu écht de kroon. Wat begon als een complexe, maar nog enigszins ordelijke formatieperiode, is verworden tot een soort taaie marathon waarin iedereen moe, geïrriteerd en een tikje achterdochtig is. En midden in die broeiende mix duikt steeds vaker één naam op als bron van frustratie: Dilan Yesilgöz.
Binnen zowel D66 als het CDA is het sentiment inmiddels glashelder: ze zijn er he-le-maal klaar mee.
Niet een beetje. Niet “hmm dit begint irritant te worden”. Nee, echt klaar.
Een formatie die vastloopt in toon, timing en ego’s
Het verwijt richting Yesilgöz draait niet eens alleen om inhoud, maar vooral om houding. De manier waarop de VVD-leider zich opstelt – koppig, dominant, soms ronduit onwrikbaar – schiet volgens ingewijden bij Jetten en Bontenbal compleet in het verkeerde keelgat.
Het politieke speelveld is veranderd, zeggen zij. Maar de VVD gedraagt zich alsof niemand hen dat even heeft doorgegeven.
D66’ers omschrijven het als “vasthouden aan een oude hiërarchie die simpelweg niet meer bestaat”. CDA’ers noemen het “doen alsof de VVD nog steeds op de eerste rij zit terwijl de kaarten opnieuw geschud zijn”.
De irritatie zíét er bijna vanaf.
Koolmees gooit het roer om — VVD voelt zich buitenspel gezet
De spanningen liepen nog verder op toen verkenner Wouter Koolmees met zijn verrassende aanpak kwam: de eerste formatieronde zónder de VVD.
Het idee: D66 en CDA eerst bij elkaar zetten om te kijken waar de inhoudelijke overlap zit, en pas later kijken hoe of óf de VVD inhaakt.
Bij de VVD sloeg dat in als een bom. Binnen de partij werd gesproken van “een truc”, “bewuste marginalisatie” en “een poging om Yesilgöz klein te maken”.
Maar Koolmees zelf noemt het gewoon logisch.
Zijn redenering: als je de groep begint met de partij die het vaakst in conflict belandt, verzand je voor je het weet in strijd om woorden, koppen, krantenquotes en ego’s.
Dus: eerst rust, daarna pas de onrust.
Of die aanpak slim is, daar verschillen de meningen over. Feit is dat het in Den Haag voor nieuwe elektrische spanning zorgde.
D66 en CDA: “De VVD moet leren dat het 2025 is, niet 2017”
Bij D66 en CDA klinkt steeds harder dat de VVD “te veel ruimte opeist”. Niet formeel, maar qua sfeer, toon en verwachtingen.
Ze hebben er vooral moeite mee dat Yesilgöz volgens hen blijft communiceren in campagnetaal.
Flitsende oneliners, harde standpunten, geen millimeter willen verschuiven.
Prima voor verkiezingsdebatten.
Funest voor formatiegesprekken.
Volgens bronnen hebben Jetten en Bontenbal meerdere momenten gehad waarop ze “oprecht klaar” waren met de manier waarop Yesilgöz aan tafel zat. Niet alleen inhoudelijk, maar qua vibe. Ze willen onderhandelen, de VVD lijkt volgens hen vooral te willen positioneren.
Een quote die achter de schermen rondgaat:
“Die houding van ‘we rule this country’ moet er nu écht af.”
En ja, dat zegt genoeg.
Yesilgöz zit klem tussen haar achterban en het nieuwe politieke landschap
Dat Yesilgöz ook worstelt met haar positie, staat buiten kijf.
Ze moet enerzijds haar achterban bedienen, die verwacht dat de VVD stevig blijft staan.
Anderzijds zit ze in een politiek klimaat waarin compromis geen zwaktebod is, maar noodzaak.
Voor het eerst in jaren is de VVD niet de natuurlijke spil van het formatieproces. Dat vraagt bescheidenheid – niet bepaald de munteenheid waar de partij historisch mee rekent.
Mensen om haar heen zeggen dat de VVD-leider het gevoel heeft doelbewust naar de zijlijn geduwd te worden. En dat voedt de spanning weer verder.
Het maakt dat Yesilgöz harder praat op momenten dat anderen zachter willen. En dat leidt tot botsingen die soms ineens van nul naar honderd lijken te schieten.
Botsingen met Jetten en Bontenbal laten de sfeer kantelen
Meerdere bronnen bevestigen dat de gesprekken regelmatig worden onderbroken omdat er simpelweg geen zin meer is om naar elkaar te luisteren.
Er zouden momenten zijn waarop iemand een zin begint en een ander al met een zucht achterover leunt.
Niet bepaald de vibe die je nodig hebt om een nieuw kabinet te vormen.
Vooral de combinatie Jetten–Yesilgöz is explosief.
Waar Jetten wil praten in beleid, structuur en coalitieruimte, hoort hij bij Yesilgöz te veel politieke tactiek en te weinig beweging.
Bontenbal is wat rustiger, maar ook hij zou op meerdere momenten “helemaal klaar” zijn geweest met de toon.
Vooral de perceptie dat Yesilgöz blijft hangen in campagne-stand is iets waar beide heren compleet op leeglopen.
Koolmees probeert het gat te dichten — maar maakt het ook spannender
Tussen al dat geknetter probeert Wouter Koolmees de sfeer te redden.
Zijn strategie: rust, structuur, volgorde, en vooral het vermijden van constante botsingen.
Daarom dus eerst D66 en CDA.
Daarom gesprekken in kleinere, veilige clusters.
Daarom een strikte agenda.
Het pakt voor een deel goed uit: het temperde de ruzies, maar wakkerde tegelijk het gevoel bij de VVD aan dat ze buitengesloten worden.
Het resultaat: meer spanning in de wandelgangen dan aan tafel.
Emoties lopen op, iedereen is moe en het vertrouwen is kwetsbaar
De formatie sleept al lang, en vermoeide politici zijn geen gezellige politici.
De irritaties zijn daardoor groter, de lontjes korter.
Een opgetrokken wenkbrauw kan ineens voelen als een politieke aanval.
Een te harde zin kan een complete onderhandelingsdag saboteren.
En het ingewikkelde is: iedereen heeft gelijk, maar ook iedereen zit fout.
De VVD voelt zich gepasseerd.
D66 vindt dat er eindelijk inhoud moet komen.
Het CDA wil rust, stabiliteit en een toon die niet elke vijf minuten explodeert.
En ondertussen wil het land vooral een kabinet dat werkt.
Opstappen kan niemand — dus ze moeten door
Ondanks alles blijft één ding overeind:
Niemand kan de formatie verlaten zonder politieke zelfmoord te plegen.
De VVD niet.
D66 niet.
CDA al helemaal niet.
Nederland zit te wachten.
Europa kijkt mee.
En elke partij weet dat er ergens een punt moet komen waarop ego’s plaatsmaken voor afspraken.
Maar wanneer dat punt komt?
Dat durft momenteel geen enkele partij hardop te zeggen.
De conclusie? De formatie van 2025 is een politiek thrillerdrama
De sfeer is gespannen, de irritatie is groot, en de rol van Yesilgöz staat centraal in bijna elke frustratie die de formatietafel verlaat.
De strategie van Koolmees maakt het proces zowel moeilijker als noodzakelijker.
En D66 en CDA balanceren tussen samenwerken en ontploffen.
De formatie van 2025 dreigt de geschiedenis in te gaan als een van de meest emotionele, stroperige en persoonlijk geladen formaties in jaren.
Of het goedkomt?
Het moet.
Maar makkelijk wordt het niet.
