D66 en CDA hebben een gezamenlijk formatiedocument gepresenteerd onder de titel ‘Samen aan de slag voor een sterker Nederland’. In de tekst schetsen de partijen stevige koerswijzigingen op wonen, asiel, zorg en landbouw. Vooral de voorgenomen afbouw van de hypotheekrenteaftrek, het in stand houden van de Spreidingswet en maatregelen die ingrijpen in de zorgkosten springen in het oog. De plannen stuiten direct op felle kritiek in de Tweede Kamer. PVV-leider Geert Wilders spreekt op X van een “dikke middelvinger”.
Wat staat er in het akkoord
Het document zet in op meerdere fiscale en maatschappelijke hervormingen. Op hoofdlijnen melden D66 en CDA dat de hypotheekrenteaftrek wordt afgebouwd “wanneer de uitvoering het toelaat”, dat de Spreidingswet voor asielopvang blijft gelden, en dat op zorguitgaven wordt geremd door eerder geplande verlagingen van het eigen risico terug te draaien en het basispakket gerichter te begrenzen. Ook de stijgende kosten in de ouderenzorg moeten worden afgeremd, onder meer via een eigen bijdrage. Op het terrein van stikstof en natuur blijven de doelen voor 2035 (en het tussendoel 2030) staan; in uiterste gevallen blijft uitkoop van boeren mogelijk.
Wonen en hypotheekrenteaftrek
De hypotheekrenteaftrek is een van de meest besproken fiscale instrumenten in de Nederlandse woningmarkt. D66 en CDA kondigen de afbouw aan, zonder harde ingangsdatum, maar wel met de toevoeging dat dit gebeurt zodra de uitvoering dat toelaat. Daarmee kiezen de partijen voor een koers die de netto maandlasten voor huiseigenaren op termijn kan verhogen. Hoe snel en in welke vorm dit plaatsvindt, blijft vooralsnog onduidelijk. De precieze impact hangt af van uitwerking, overgangsregelingen en eventuele compensatie elders in het belastingstelsel.
Asiel en spreidingswet
De Spreidingswet, die gemeenten verplicht om een deel van de asielopvang te verzorgen, blijft van kracht. Het doel van de wet is een eerlijkere verdeling van opvang over het land en het voorkomen van noodsituaties in enkele regio’s. Tegenstanders zien de regel juist als een beperking van lokale keuzevrijheid. Met het vasthouden aan de wet kiezen D66 en CDA voor continuïteit in het opvangbeleid, wat de druk op de migratieketen niet direct verlaagt, maar wel voorspelbaarheid in de spreiding beoogt.
Zorg en eigen risico
Op zorggebied stellen de partijen harde keuzes voor. De eerder aangekondigde verlaging van het eigen risico zou worden teruggedraaid. Daarnaast willen D66 en CDA “een rem” zetten op het basispakket. Dat kan betekenen dat niet alle zorg die nu vergoed wordt op dezelfde manier of in dezelfde omvang beschikbaar blijft. Voor verzekerden kan dit leiden tot andere dekkingen of hogere eigen betalingen, afhankelijk van de uiteindelijke uitwerking door kabinet, verzekeraars en toezichthouders. De gedachte achter deze ingrepen is het beteugelen van de snel stijgende zorgkosten.
Ouderenzorg en eigen bijdrage
Ook in de langdurige zorg willen D66 en CDA de kostenstijging afremmen, bijvoorbeeld via een eigen bijdrage. Daarmee verschuift een deel van de rekening richting gebruikers, in dit geval ouderen en hun families. Veel zal afhangen van de exacte drempels, inkomensafhankelijke regelingen en uitzonderingen. Het politiek en maatschappelijk debat over betaalbaarheid en solidariteit in de ouderenzorg zal hiermee verder worden aangewakkerd.
Landbouw en stikstof
Op het stikstofdossier blijven de doelstellingen overeind: de hoofdambitie voor 2035 en een tussendoel in 2030. De tekst noemt dat in uiterste gevallen uitkoop van boeren mogelijk blijft. Daarmee blijft de aanpak grotendeels in lijn met eerdere plannen waarbij zowel innovatie, verplaatsing als uitkoop tot het instrumentarium behoren. Voor agrarische ondernemers betekent dit aanhoudende onzekerheid, maar ook duidelijkheid over de richting van beleid op lange termijn.
Politieke reacties
De presentatie van het document leidde direct tot scherpe reacties. Geert Wilders (PVV) noemde het voorstel op X een “dikke middelvinger”. Breder klinkt de kritiek dat de plannen vooral de middeninkomens, huizenbezitters en ouderen zouden raken. Voorstanders van hervormingen zien tegelijkertijd een poging om lastige keuzes niet langer voor zich uit te schuiven. De toon in de Kamer suggereert hoe dan ook een pittig vervolgtraject.
Wie sluit aan bij D66 en CDA
Volgens het document hopen D66 en CDA andere partijen aan boord te krijgen, met name richting VVD of GroenLinks-PvdA. Critici waarschuwen dat de VVD en ook JA21 zich niet moeten laten verleiden als de afbouw van de hypotheekrenteaftrek en het behoud van de Spreidingswet onderdeel van het pakket blijven. Of de oppositie partijen hiervoor aan een meerderheid wil helpen, is allerminst zeker. De PVV, die bij de laatste verkiezingen de grootste werd, staat vooralsnog buiten dit initiatief en zet zwaar in op het blokkeren van lastenverzwaringen.
Wat betekent dit voor burgers
Voor woningeigenaren is vooral de aangekondigde koers op de hypotheekrenteaftrek relevant. Zonder details is het effect nog lastig in te schatten, maar richtinggevende signalen zijn duidelijk: fiscale voordelen rond de eigen woning komen onder druk. Voor patiënten kan het terugdraaien van de verlaging van het eigen risico en het inperken van het basispakket leiden tot hogere uitgaven of andere keuzes in zorggebruik. Voor gemeenten blijft de spreiding van asielopvang het uitgangspunt, wat lokaal tot debat kan leiden over draagvlak en voorzieningen. In de landbouw blijft het vooruitzicht van doelen en ingrepen bestaan, met nadruk op het halen van deadlines en het behouden of verbeteren van natuurwaarden.
Hoe nu verder
Veel voorstellen in het document vergen uitwerking in wet- en regelgeving en zijn afhankelijk van uitvoeringscapaciteit bij Belastingdienst, gemeenten, zorgverzekeraars en uitvoeringsorganisaties. De zinsnede “wanneer de uitvoering het toelaat” bij de hypotheekrenteaftrek onderstreept dat punt. De komende weken zal duidelijk moeten worden of en met welke partners D66 en CDA verder kunnen onderhandelen. Daarna volgt de vertaling naar concrete maatregelen, planning en financiële doorrekening.
Conclusie
Het formatiedocument van D66 en CDA is een ambitieuze en omstreden blauwdruk. Het grijpt in op geliefde regelingen als de hypotheekrenteaftrek, houdt vast aan de Spreidingswet en zet remmen op zorguitgaven, inclusief de ouderenzorg. De landbouw krijgt bevestiging van doelen en instrumenten die al langer tot discussie leiden. Politiek wacht nu de vraag of er een meerderheid te vinden is voor deze keuzes. Wij volgen de ontwikkelingen op de voet. Wat vindt u van deze voorstellen? Laat het ons weten via onze sociale kanalen.
Bron: dagelijksestandaard.nl
