Kick Out Zwarte Piet (KOZP) stopt als landelijke actiegroep. Na jaren van campagnes, demonstraties en gesprekken ziet de organisatie haar belangrijkste doel als behaald: in het overgrote deel van Nederland is de traditionele Zwarte Piet uit de grote intochten en mediaproducties verdwenen of vervangen door roetveegvarianten. KOZP laat weten niet door te gaan “tot het laatste dorp”, maar de opgebouwde verandering aan de samenleving zelf over te laten.
Waarom KOZP stopt
Volgens de actiegroep is de kern van de boodschap – dat Blackface geen plek heeft in hedendaagse vieringen – landelijk aangeslagen. Grote publieke en commerciële instellingen, veel gemeenten en scholen hebben de afgelopen jaren afscheid genomen van de traditionele figuur. Daarmee is, in de ogen van KOZP, de structurele norm verschoven. De organisatie ziet voortzetten van landelijke campagnes niet langer als noodzakelijk en wil voorkomen dat het debat zich eindeloos toespitst op enkele kleine gemeenschappen waar de verandering trager gaat.
De keuze markeert een duidelijke fasewisseling: van landelijke strijd naar lokale invulling. KOZP stelt dat de samenleving nu zélf de nieuwe standaard bewaakt. Waar spanningen blijven spelen, gaat het volgens hen om dialoog in de lokale context, niet om een jaarlijkse nationale actiebasis.
Achtergrond van het debat
Het Nederlandse gesprek over Zwarte Piet loopt al meer dan een decennium. Wat voor velen onschuldig kinderfeest was, werd door critici, activisten en internationale mensenrechtenorganisaties aangemerkt als een racistische karikatuur met koloniale wortels. Dat leidde tot felle discussies, demonstraties en tegenacties. Tegelijkertijd groeide het besef bij organisatoren en media dat aanpassing nodig was om de viering inclusief te maken.
KOZP speelde in die periode een zichtbare rol. De actiegroep organiseerde protesten, voerde gesprekken met gemeenten en benadrukte het recht op demonstratie. De beweging kreeg te maken met stevige tegenwind, maar wist ook brede aandacht te vestigen op de maatschappelijke en emotionele impact van Blackface. Voorstanders van aanpassing stelden dat het kinderfeest niet hoeft te veranderen in toon of plezier, maar dat de beeldtaal wél inclusiever moet zijn.
Wat er al is veranderd
De grootste omslag voltrok zich in publieke zichtbaarheid. Landelijke media stopten met traditionele Blackface en kozen voor roetveeg- of andere neutrale varianten. De nationale intocht zette die lijn door, waardoor het beeld dat kinderen op televisie zien wezenlijk veranderde. Tal van gemeenten volgden, vaak na consultatie van bewoners, scholen en lokale organisaties. Ook winkels en evenementenbedrijven pasten hun uitingen en kostuums aan.
Het resultaat: het grootste deel van de grote stadsintochen en officiële evenementen kiest inmiddels voor een eigentijdse invulling van het Sinterklaasfeest. Daarmee verschoof het zwaartepunt van het debat van “of” naar “hoe” je het feest inclusief houdt – met behoud van tradities die niet uitsluiten.
Plaatsen waar de discussie doorgaat
In sommige dorpen en lokale intochten wordt de traditionele figuur nog gebruikt. Daar spelen vaak gewoontes, lokale identiteit en de wens om “het oude” te bewaren. KOZP kondigt aan niet langer de landelijke aanjager te zijn die daartegen campagne voert. Volgens de organisatie is het effectiever wanneer de dialoog ter plekke gebeurt, met aandacht voor onderlinge verhoudingen en zonder escalatie.
Gemeenten en scholen blijven belangrijk in die lokale gesprekken. Zij bepalen vergunningen, geven richtlijnen en wegen belangen van veiligheid, inclusie en traditie. Het ligt in de lijn der verwachting dat meer plaatsen de komende jaren alsnog overstappen op roetveeg- of andere inclusieve vormen, al zal het tempo per regio verschillen.
Rechten, veiligheid en eerdere incidenten
Het debat werd de afgelopen jaren soms fel en raakte aan fundamentele rechten: vrijheid van meningsuiting, demonstratievrijheid en bescherming tegen discriminatie. De autoriteiten moesten balanceren tussen veiligheid en het recht om te protesteren. Incidenten bij intochten en blokkades van snelwegen trokken veel aandacht en onderstreepten hoe emotioneel beladen het onderwerp was.
De algemene trend is echter dat de-escalatie en duidelijke afspraken rond evenementen steeds meer de norm werden. Organisatoren, politie en gemeenten richtten zich op gescheiden demonstratieruimtes, heldere communicatie en een voorspelbaar vergunningsbeleid. Daarmee bleef er ruimte voor tegengeluiden, zonder dat de veiligheid van kinderen en bezoekers in het gedrang kwam.
Reacties en betekenis
Dat KOZP stopt, wordt door voorstanders van aanpassing gezien als een mijlpaal. Zij wijzen erop dat veranderingen in beeldtaal en representatie het feest toegankelijker maken voor alle kinderen. Daarnaast zou het stoppen bevestigen dat het publieke midden inmiddels is opgeschoven: het gesprek over inclusie is onderdeel van het nieuwe normaal.
Tegelijk zijn er kritische geluiden van mensen die vinden dat tradities onnodig onder druk zijn gezet. Zij benadrukken dat er nooit de intentie was om te kwetsen en vrezen verlies van cultureel erfgoed. Die spanning blijft, maar het feit dat het landelijke zwaartepunt is verschoven, maakt de toon realistischer en minder polariserend: in veel plaatsen blijkt een feest mét aanpassingen zowel herkenbaar als vrolijk te blijven.
Gevolgen voor komende intochten
Voor de eerstvolgende sinterklaasperiode is de verwachting dat grote steden, nationale uitzendingen en veel regionale intochten vasthouden aan de inclusieve koers. Waar nog discussie is, zullen lokale overlegtafels bepalend zijn. Organisatoren doen er goed aan vroegtijdig duidelijkheid te geven over invulling en veiligheidsafspraken. Dat helpt onduidelijkheid en spanning te voorkomen en houdt de focus op waar het feest om draait: kinderen.
Scholen en kinderopvang zijn daarbij vaak richtinggevend. Hun keuzes, samen met die van bibliotheken, sportverenigingen en wijkcentra, bepalen het dagelijkse beeld in buurten. In de praktijk werkt een consistente lijn binnen een gemeente het best, zodat kinderen op school, in de buurt en op tv dezelfde figuren zien.
Vooruitblik: wat blijft en wat verandert
Met het einde van de landelijke campagne van KOZP verschuift het werk naar rustigere, lokale processen. De grote symbolische slag is geleverd: Blackface is niet langer de norm in de publieke viering. Wat overblijft, is het zorgvuldig invullen van tradities in de buurt, met oog voor iedereen die meedoet. Dat vraagt minder van spandoeken en meer van gespreksvaardigheden, geduld en duidelijke keuzes van lokale bestuurders.
De komende jaren zal blijken hoe duurzaam de omwenteling is. Als kinderen opgroeien met een inclusieve invulling, wordt die vanzelf de traditie van morgen. Daarmee verliest het debat aan scherpte en krijgen organisaties en vrijwilligers weer de ruimte om te doen waar ze goed in zijn: een warm, feestelijk en toegankelijk evenement neerzetten.
Samengevat: KOZP trekt zich terug omdat de norm is verschoven. Het Nederlands sinterklaasfeest is in de kern overeind gebleven, maar in beeld en uitvoering moderner en inclusiever geworden. De laatste stap is lokaal eigenaarschap, met respect voor elkaar en voor het plezier van het kind. Wat vind jij: is het tijdperk van deze discussie voorbij, of begint het lokale werk nu pas echt? Laat het ons weten via onze sociale media.
Bron: nu.nl
