De Kiesraad heeft vandaag officieel de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen bekendgemaakt. D66 komt als grootste partij uit de bus met 29.668 stemmen meer dan de PVV. Daarmee is het verschil iets groter dan het verkiezingsdienst van persbureau ANP eerder berekende, maar het heeft geen invloed op de zetelverdeling. Zowel D66 als de PVV behouden 26 zetels, gevolgd door de VVD met 22 zetels, GroenLinks-PvdA met 20 en het CDA met 18 zetels. De einduitslag werd tijdens een openbare zitting in de Tweede Kamer toegelicht door voorzitter Wim Kuijken.
De uitkomst bevestigt wat al dagen in de lucht hing: de strijd tussen D66 en de PVV was ongekend spannend, met een verschil van minder dan 30.000 stemmen op een totaal van miljoenen. Toch is die marge groot genoeg om D66 officieel tot winnaar te verklaren. De partij spreekt van een “signaal van vertrouwen in de toekomstgerichte koers”, terwijl de PVV zich profileert als “de morele winnaar” door de enorme winst in zetels ten opzichte van vorige verkiezingen.
Vrouwen dankzij voorkeurstemmen in de Kamer
Naast de definitieve uitslag bracht de Kiesraad nog een bijzonder feit naar buiten: vijf vrouwen zijn dankzij voorkeurstemmen verkozen tot lid van de Tweede Kamer. Het gaat om Fatihya Abdi, Mikal Tseggai, Lisa Vliegenthart en Barbara Kathmann van GroenLinks-PvdA, en Marieke Vellinga-Beemsterboer van D66. Zij wisten voldoende persoonlijke stemmen te behalen om een zetel te veroveren, ondanks hun lagere plek op de kandidatenlijst.
Volgens politieke analisten laat dit zien dat kiezers zich steeds vaker laten leiden door de persoon achter de partij. De groei van voorkeurstemmen wijst op een verschuiving richting meer directe betrokkenheid bij individuele politici. Vooral lokale zichtbaarheid en persoonlijk contact lijken doorslaggevend te zijn. De Kiesraad benadrukte dat dit de democratische band tussen kiezer en volksvertegenwoordiger versterkt.
“Uitslag betrouwbaar, maar tellen blijft mensenwerk”
Tijdens de presentatie van de uitslag onderstreepte Kiesraadvoorzitter Wim Kuijken dat het proces zorgvuldig is verlopen. “De uitslag is betrouwbaar, en er zijn geen bijzonderheden geconstateerd die de integriteit van de verkiezing in twijfel trekken,” aldus Kuijken. Toch wees hij erop dat het tellen van stemmen nog altijd mensenwerk is en dus nooit helemaal foutloos kan zijn.
In totaal werden er 7766 kleine fouten vastgesteld – aanzienlijk minder dan de ruim 14.000 bij de verkiezingen van 2021. Volgens Kuijken is dat een teken dat gemeenten beter zijn voorbereid en strikter controleren. Hij sprak zijn waardering uit voor de duizenden tellers, vrijwilligers en medewerkers die zich dagenlang hebben ingezet om de stemmen correct te verwerken. “Iedere stem telt, letterlijk én figuurlijk,” benadrukte hij.
Fout met verkeerde stembiljetten in twee gemeenten
De Kiesraad ging ook in op een opmerkelijke fout in Westerwolde (Groningen) en Stein (Limburg), waar in totaal 261 stembiljetten uit een verkeerde kieskring zijn gebruikt. De fout lag bij de leverancier van de stembiljetten. Volgens de Kieswet mag een kiezer alleen stemmen op kandidaten uit de eigen kieskring. Daarom moesten al deze stemmen ongeldig worden verklaard.
Kuijken noemde de situatie “heel zuur voor de betrokken kiezers, die in alle oprechtheid dachten een geldige stem te hebben uitgebracht”. Hoewel het aantal relatief klein is en geen invloed heeft gehad op de landelijke uitslag, onderstreept het incident volgens hem hoe belangrijk strikte controles blijven. Leveranciers en gemeenten zullen de procedures evalueren om herhaling te voorkomen.
Amsterdam krijgt kritiek om trage publicatie
Niet alles verliep vlekkeloos. Kuijken richtte zich kritisch tot de gemeente Amsterdam, die volgens hem te laat was met het publiceren van de officiële uitslag. De Kieswet schrijft voor dat gemeenten hun resultaten “onverwijld” – dus zonder uitstel – openbaar moeten maken. Amsterdam deed dat pas een dag later dan toegestaan.
“Dat was echt te laat. De organisatie van het verkiezingsproces kan in enkele gemeenten beter,” stelde Kuijken. Hij wees erop dat transparantie cruciaal is voor het vertrouwen in het democratische proces. Tegelijkertijd prees hij de meeste andere gemeenten die hun processen voorbeeldig uitvoerden. Zij plaatsten de verslagen van stembureaus online, waardoor burgers de tellingen zelf konden controleren. “Dat maakt het proces inzichtelijk en versterkt de betrouwbaarheid van de uitslag,” aldus de voorzitter.
Gemeenten moeten terughoudend zijn met voorlopige uitslagen
Een ander aandachtspunt was het doorgeven van tussentijdse resultaten aan media, vooral aan het ANP. Sommige gemeenten deelden al voorlopige cijfers voordat alle stemmen waren geteld, waardoor later correcties nodig waren. Dat zorgde voor verwarring onder kiezers.
Kuijken waarschuwde dat gemeenten pas met cijfers naar buiten zouden moeten treden wanneer de telling volledig is afgerond. “De presentatie van voorlopige, onvolledige tellingen kan leiden tot misverstanden of verkeerde indrukken. Dat is onnodig en onwenselijk.” Volgens hem is het belangrijk dat gemeenten en media afspraken maken over het delen van informatie, om te voorkomen dat kleine afwijkingen grote politieke discussies veroorzaken.
Minder fouten, meer vertrouwen
Ondanks enkele incidenten is de algemene conclusie positief. De Kiesraad ziet dat het aantal menselijke fouten fors is gedaald, wat wijst op een professionelere aanpak bij gemeenten. De digitalisering van processen, in combinatie met fysieke controle, lijkt zijn vruchten af te werpen. Door een betere registratie en digitale vastlegging van stembureauverslagen is het eenvoudiger om fouten te detecteren en te corrigeren.
Deskundigen wijzen erop dat Nederland internationaal nog altijd geldt als voorbeeld van transparante verkiezingen. Het papieren stemsysteem wordt gezien als betrouwbaar en controleerbaar, juist omdat het niet volledig afhankelijk is van technologie. Die balans tussen digitaal gemak en menselijke controle blijft volgens de Kiesraad essentieel.
Democratie vraagt zorgvuldigheid en vertrouwen
De officiële vaststelling van de uitslag is niet alleen een administratieve handeling, maar ook een moment van reflectie. Het benadrukt hoe belangrijk vertrouwen in het democratische proces is. Elke stem vertegenwoordigt een stem van betrokkenheid, en elke fout – hoe klein ook – raakt aan dat vertrouwen.
Kuijken benadrukte dat verkiezingen een gezamenlijke verantwoordelijkheid zijn van overheid, gemeenten, media én burgers. “Zonder de inzet van duizenden vrijwilligers, tellers en ambtenaren zouden eerlijke verkiezingen niet mogelijk zijn,” zei hij. Hun toewijding vormt volgens hem het fundament van het Nederlandse kiesstelsel.
Hoewel de aandacht vaak uitgaat naar de winnaars en verliezers, laat deze verkiezing zien dat het proces zelf minstens zo belangrijk is. Het draait niet alleen om cijfers, maar om transparantie, zorgvuldigheid en vertrouwen.
De kracht van transparantie
De Kiesraad besloot de zitting met een oproep aan alle betrokken partijen om de lessen van deze verkiezing mee te nemen. Snellere publicatie, duidelijke communicatie en betere controleprocedures kunnen het vertrouwen in de democratie verder versterken.
Nederland heeft volgens Kuijken laten zien dat het verkiezingsproces stevig in elkaar zit. Toch blijft het belangrijk alert te blijven, zeker in een tijd waarin desinformatie snel kan verspreiden en twijfel kan zaaien. Door openheid te blijven bieden en fouten eerlijk te benoemen, kan dat vertrouwen alleen maar groeien.
Wat vind jij van de manier waarop gemeenten en media omgaan met het tellen en publiceren van verkiezingsuitslagen? Moet het sneller, of liever met extra zorgvuldigheid? Laat het weten en praat mee op onze Facebookpagina.
