De politieke temperatuur in Den Haag liep flink op toen CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal zijn plan voor hogere defensie-uitgaven toelichtte. Zijn voorstel voor een zogenoemde ‘vrijheidsbijdrage’ zette meteen de toon. Vooral de gedachte dat een btw-verhoging op boodschappen een optie is, riep scherpe vragen op. Politieke tegenstanders vrezen dat dit vooral gezinnen raakt die het financieel al zwaar hebben.
Volgens Bontenbal is de btw-optie echter niet meer dan het sluitstuk van een groter pakket. Het plan bestaat uit drie lagen: allereerst forse besparingen binnen de overheid, daarna het benutten van Europese begrotingsruimte, en pas als laatste redmiddel een beperkte extra heffing. Hij benadrukte dat de lasten zowel door bedrijven als door huishoudens gedragen worden. Daarbij verwees hij naar Estland, waar een vergelijkbaar systeem volgens hem al werkt.
Timmermans en de koopkracht
Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA trok fel van leer. Hij noemde een btw-verhoging een directe aanslag op de koopkracht van gezinnen met lage inkomens. Volgens berekeningen kan dit huishoudens honderden euro’s extra per jaar kosten. Hij stelde dat juist de mensen met het minste geld hierdoor de zwaarste last dragen. Voor hem staat vast dat de plannen van het CDA de kloof tussen arm en rijk vergroten.
Bontenbal bleef standvastig. Hij beschuldigde Timmermans ervan slechts een deel van het plan uit te lichten en benadrukte dat zijn voorstel draait om evenwicht. Volgens hem hoort een eerlijke verdeling van de kosten bij het verdedigen van vrijheid. Daarbij stelde hij dat de pijn breed gedragen moet worden, zowel door burgers als bedrijven.
VVD vraagt keiharde duidelijkheid
Ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz greep haar kans. Zij wilde exact weten of de extra belasting daadwerkelijk via de btw op boodschappen wordt ingevoerd of dat er alternatieven klaarliggen. De liberale lijn blijft dat gezinnen en ondernemers zoveel mogelijk ontzien moeten worden, met grotere nadruk op bezuinigingen in de overheidsuitgaven.
Bontenbal weigerde echter volledige openheid van zaken te geven en verwees naar de officiële doorrekening van het Centraal Planbureau op 10 oktober. Volgens hem kan pas dan een compleet beeld geschetst worden en moeten speculaties even worden losgelaten.
Reacties van christelijke partijen
Binnen de christelijke partijen speelde een andere discussie. ChristenUnie-leider Mirjam Bikker richtte zich op het bereiken van de NAVO-norm van 3,5 procent van het bbp in 2035. Zij wilde harde toezeggingen, maar kreeg enkel de boodschap dat het CDA bereid is moeilijke keuzes te maken.
SGP-voorman Chris Stoffer nam de term ‘vrijheidsbijdrage’ onder vuur en stelde voor de maatregel gekscherend de ‘Bontenbelasting’ te noemen. Bontenbal lachte de opmerking weg en hield vast aan de symboliek van zijn gekozen naam.
Europa en de rol van eurobonds
De rol van Europa kwam eveneens op tafel. NSC’er Eddy van Hijum vroeg naar de inzet van eurobonds. Bontenbal toonde zich voorzichtig positief, zolang dit enkel geldt voor defensie en niet voor andere thema’s. Hij onderstreepte dat Nederland altijd zelf zeggenschap behoudt over militaire missies, zoals verankerd in de Grondwet.
Volt-leider Laurens Dassen drong aan op een structurele verankering van de 3,5 procent, maar ook hij kreeg nul op het rekest. Het CDA houdt vast aan het standpunt dat de definitieve cijfers pas in oktober duidelijk worden.
Linkse oppositie kijkt naar wonen
De linkse oppositie bracht de woningmarkt in stelling. SP-leider Jimmy Dijk stelde dat gezinnen via de boodschappen gestraft worden, terwijl vermogende huiseigenaren profiteren van fiscale voordelen. Hij pleitte voor het terugdraaien van de recente versoepeling van de hypotheekrenteaftrek.
D66-voorman Rob Jetten sloot zich deels aan en richtte de aandacht op woningzoekenden. Hij vroeg of het CDA bereid is mee te werken aan maatregelen die starters perspectief geven. Bontenbal gaf aan dat zijn partij daar constructief tegenover staat, mits de voorstellen realistisch zijn.
Balans tussen defensie en koopkracht
De rode draad door het hele debat was de balans tussen defensie en koopkracht. Tegenstanders schilderden de plannen af als een dreun voor huishoudens, terwijl Bontenbal bleef herhalen dat de rekening breed wordt gedeeld. Voor hem is de vrijheidsbijdrage een noodzakelijk onderdeel van een evenwichtig geheel.
Met de doorrekening van het CPB in aantocht neemt de spanning toe. Tot die tijd blijft de vrijheidsbijdrage voer voor politieke strijd. Voorstanders zien het als een eerlijk signaal dat veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is, terwijl tegenstanders vrezen dat de kosten straks vooral bij de kassa van de supermarkt neerslaan.
Veiligheid en de rekening
Wat duidelijk is: het debat over defensie en de verdeling van lasten raakt een gevoelige snaar. Veiligheid is cruciaal, maar de vraag wie er uiteindelijk de prijs betaalt, verdeelt de Kamer diep. Dat maakt dit dossier één van de meest explosieve thema’s richting de komende weken. Deel jouw mening en praat mee op Facebook – hoort nationale veiligheid thuis op de kassabon, of moet de overheid elders snoeien?
Bron: Filmpjevandedag.nl
