Twee weken voor de stembusgang verliest de PVV opnieuw terrein in een nieuwe zetelpeiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian. De partij van Geert Wilders zakt van 34 naar 31 zetels ten opzichte van eind september, een min van drie. Ondanks die tik blijft de PVV de grootste partij in de peiling. De verkiezingen staan over vijftien dagen gepland, op 29 oktober, en de strijd is allesbehalve beslist.
Verlies binnen de marges, trend blijft dalend
Het huidige zetelverlies valt binnen de gebruikelijke foutmarges van peilingen, maar past wel in een patroon. Al maanden schommelt de PVV rond de 30 tot 35 zetels. Ten opzichte van de Kamerverkiezingen van 2023, toen de partij 37 zetels behaalde, tekent zich een lichte maar aanhoudende daling af. De steun onder de achterban is nog steeds stevig, zo blijkt uit het onderzoek, maar een deel van de kiezers twijfelt merkbaar vaker dan voorheen.
Die aarzelingen zijn relevant in een campagne die ogenschijnlijk al lange tijd op volle toeren draait. De PVV heeft een duidelijke voorsprong, maar een beweeglijke kiezersmarkt kan in korte tijd voor verschuivingen zorgen. Een daling van enkele zetels kan, zeker dicht op de verkiezingsdag, politieke dynamiek veroorzaken in het blok erachter.
Campagne stilgelegd na dreiging
De peiling is grotendeels afgenomen vóór het RTL-debat, maar ná de aankondiging van Wilders om zijn campagne tijdelijk stil te leggen vanwege een verhoogde terreurdreiging. Die beslissing krijgt brede steun onder eigen kiezers: 96 procent van de PVV-aanhang zegt daar begrip voor te hebben. Tegelijk wil 60 procent van diezelfde groep dat Wilders de komende weken alsnog het debat aangaat met andere lijsttrekkers. De behoefte aan zichtbare, inhoudelijke confrontatie is onder sympathisanten dus onverminderd groot.
Er klinkt ook kritische geluiden. Van de kiezers die in 2023 op de PVV stemden, zegt 13 procent geen begrip te hebben voor de tijdelijke afwezigheid van hun lijsttrekker. Ook buiten de PVV-bubbel wordt de keuze gewogen: tegenstanders en twijfelaars spreken de vrees uit dat Wilders zich onttrekt aan scherpe inhoudelijke ondervraging. Sommigen framen het zelfs als het ‘misbruiken’ van de situatie, al blijft onduidelijk in hoeverre dit sentiment breed leeft. De timing van de peiling – na de aankondiging, maar vóór een groot televisiedebat – maakt het lastig om de precieze impact van die beslissing al hard te kwantificeren.
Stijgers en dalers op het speelveld
Terwijl de PVV drie zetels inlevert, winnen enkele tegenstanders terrein. D66 stijgt met drie zetels naar 14. Kiezers die terugkeren geven ‘betere standpunten’ en een ‘helderder verhaal’ als belangrijkste redenen. De partij lijkt daarmee winst te boeken bij kiezers die hechtten aan programmatische scherpte en duidelijke profilering in de campagne.
De VVD blijft stabiel op 14 zetels. Het imago van betrouwbaarheid en bestuurlijke ervaring lijkt een deel van de achterban vast te houden, maar levert op dit moment geen extra zetelwinst op. Aan de rechterflank profiteert JA21 van verschuivingen: de partij stijgt naar 13 zetels, een plus van vier in vergelijking met anderhalve maand geleden. Dat wijst op beweging binnen het rechtse segment, waar kiezers alternatieven afwegen in de richting van een uitgesprokener conservatief-liberaal platform.
Aan de linkerkant groeit de gezamenlijke lijst van GroenLinks en PvdA naar 25 zetels, een plus van twee. Onder aanvoering van Frans Timmermans blijft de combinatie daarmee een serieuze uitdager in de strijd om de grootste fractie. Het CDA houdt stand op 23 zetels en weet kiezers zowel van links als rechts aan zich te binden. In een tijd van politieke volatiliteit lijkt het appel op stabiliteit en bestuurbaarheid voor een deel van de twijfelaars te werken.
Niet iedereen profiteert. De SP zakt verder weg en komt uit op 4 zetels, een daling ten opzichte van 7 in de vorige meting. De partij heeft moeite de traditionele achterban vast te houden, terwijl ook de strijd om het linkse profiel hevig is. Forum voor Democratie blijft steken op 5 zetels. Opvallend is de lichte opleving van 50PLUS, dat na een eerdere dip nu op 2 zetels staat. Het onderstreept hoe gevoelig kleinere partijen zijn voor media-aandacht en actuele thema’s die hun doelgroep direct raken.
Zwevende kiezers als sleutel
Een cruciale factor in het slot van de campagne is het grote reservoir twijfelaars. Bijna de helft van de stemgerechtigden, 48 procent, weet nog niet zeker op welke partij zij gaat stemmen of wikt en weegt tussen meerdere opties. In die groep worden met name het CDA, D66 en de VVD vaak overwogen. Dat zijn partijen met een potentieel brede aantrekkingskracht, mede doordat ze een herkenbaar en relatief gematigd profiel combineren met bestuurlijke ervaring of duidelijke programmapunten.
Voor alle partijen betekent dit dat de laatste twee weken draaien om overtuigen en vasthouden. Goede optredens in debatten kunnen de doorslag geven, net als een consistent verhaal in de media en op campagne. Voor de PVV is het zaak de status van grootste te consolideren. Voor uitdager GroenLinks-PvdA geldt dat elk debatmoment een kans is om de kloof te dichten. En voor VVD, D66 en CDA liggen er kansen in het middenveld, waar twijfelaars vaak landen.
Peiling en timing
De zetelpeiling is opgesteld door EenVandaag en Verian. Het is een momentopname en, zoals altijd, vatbaar voor beweging. Dat het grootste deel van de data is verzameld vóór een belangrijk televisiedebat, maar ná de aankondiging over de campagnepauze van Wilders, maakt interpretatie extra interessant. De cijfers laten een trend zien, maar zeggen nog niets definitiefs over de eindsprint. De gebruikelijke marges betekenen bovendien dat schommelingen van enkele zetels geen trendbreuk hóeven te zijn, al kan herhaling over meerdere metingen die indruk wel versterken.
Wat de komende weken telt
Met de verkiezingsdag op 29 oktober in zicht staan de partijen voor een korte, intensieve eindsprint. Elk debat, elke inhoudelijke keuze en elke misstap kan meetbaar effect hebben. De PVV is nog altijd de grootste, maar voelt druk van meerdere kanten. GroenLinks-PvdA bouwt gestaag aan een alternatief aan de linkerkant, terwijl CDA, VVD en D66 strijden om het vertrouwen van het brede midden. Aan de rechterkant is JA21 in opmars, wat het krachtenveld verder opschudt.
De balans na deze peiling: de koploper levert iets in, het peloton schuift dichterbij en bijna de helft van het electoraat kan nog alle kanten op. In zo’n context is niets in steen gebeiteld. De komende dagen zullen uitwijzen wie het momentum pakt en wie terrein verliest. Wij blijven de ontwikkelingen volgen en brengen de impact van debatten en campagnebewegingen in kaart. Wat verwacht jij van de slotfase van de campagne? Laat je reactie achter via onze socialmedia-kanalen.
Bron: menszine.nl
