De razend populaire fatbike ligt opnieuw onder een vergrootglas. Een recente rechterlijke uitspraak geeft de politie groen licht om op te treden tegen opgevoerde fatbikes, zelfs wanneer de zogeheten ‘opvoerset’ of ontgrendeling niet actief is. De kern is dat de technische mogelijkheid om harder te kunnen dan 25 kilometer per uur al voldoende is om handhavend op te treden. Daarmee valt een belangrijk gat in de praktijk weg, waar jongeren tot nu toe bij controles eenvoudig de instellingen terugzetten en zo boetes ontliepen.
Gerechtelijke doorbraak geeft politie meer ruimte
In vijf afzonderlijke zaken oordeelden rechters dat een fatbike die technisch in staat is de wettelijke grens te overschrijden, niet langer als gewone e-bike geldt. Zo’n voertuig hoort juridisch in de categorie brom- of snorfiets en dus horen daar kenteken, verzekering, helm en een geldig rijbewijs bij. Rijden zonder die vereisten kan leiden tot forse boetes en inbeslagname. Voor een grote groep jonge gebruikers betekent dat het einde van het ‘legaal’ hardrijden op het fietspad.
Wat de rechter precies heeft beslist
De uitspraak draait om het onderscheid tussen feitelijk gebruik en technische capaciteit. Voorheen moest de politie aantonen dat een rijder op heterdaad sneller reed dan toegestaan. In de praktijk bleek dat lastig: een korte druk op een knop of een wijziging in een app en de begrenzing stond weer op 25 km/u. De rechter zegt nu in heldere bewoordingen: als de fiets kán ontgrendelen en daarmee harder kan dan 25 km/u, dan is het geen fiets meer volgens de wet. Dat schept duidelijkheid voor handhavers en haalt de focus weg bij het momentopname-argument.
Waarom fatbikes zo makkelijk zijn op te voeren
De populariteit van de dikkebandenfiets is de afgelopen jaren snel gegroeid, met name onder jongeren. Het robuuste uiterlijk en de vlotte acceleratie spreken aan. Tegelijkertijd is het opvoeren kinderlijk eenvoudig. Veel modellen bieden via software, een verborgen menu of een losse module de optie om beperkingen te verwijderen. Snelheden van 35 tot 45 km/u zijn dan geen uitzondering. Op drukke fietspaden, waar scholieren, ouderen en gezinssituaties zich vermengen, kan dat tot gevaarlijke situaties leiden.
Reacties uit politiek en praktijk
Op het Binnenhof wordt de juridische lijn met instemming ontvangen. VVD-Tweede Kamerlid Hester Veltman, die het onderwerp eerder aankaartte, spreekt van een doorbraak die handhavers lucht geeft. Volgens haar dwingt de uitspraak consequent optreden af tegen jongeren die bewust met de begrenzing knoeien. Zij pleit voor zichtbare controles en, waar nodig, het in beslag nemen van voertuigen die niet aan de regels voldoen.
Minister van Justitie Van Oosten noemt de uitspraken een belangrijk perspectief voor betere handhaving, maar wijst wel op de mogelijkheid van hoger beroep. Desondanks verwacht hij dat agenten in de dagelijkse praktijk sneller en zekerder kunnen ingrijpen wanneer een fatbike aantoonbaar harder kán dan toegestaan. Verschillende politie-eenheden laten al weten dat dit het werk vereenvoudigt: de nadruk verschuift van live snelheid naar technische beoordeling.
Gevolgen voor jongeren en handel
De impact reikt verder dan de straat. In de detailhandel worden volop fatbikes verkocht die met weinig moeite te ontgrendelen zijn; sommige winkels adverteren zelfs expliciet met die mogelijkheid. Met de nieuwe juridische koers ontstaan risico’s voor zowel verkopers als kopers: voertuigen kunnen worden beboet of in beslag genomen, en winkeliers die ontgrendelopties faciliteren kunnen scherper in beeld komen bij toezichthouders.
Voor jongeren betekent het een duidelijke realiteit: wie op een technisch opgevoerde fatbike rijdt, heeft in feite een brom- of snorfiets in handen. Dat brengt kentekenplicht, verzekering, helmplicht en rijbewijs met zich mee. Rijden zonder die papieren of bescherming vergroot niet alleen het risico op letsel, maar ook op hoge kosten bij een ongeval.
Discussie over prioriteiten
Niet iedereen is blij met de aangescherpte handhaving. Critici vinden dat schaarse politiecapaciteit beter kan worden ingezet tegen woninginbraken of drugscriminaliteit. Voorstanders benadrukken dat verkeersveiligheid geen bijzaak is. Zeker in stedelijke gebieden, waar verkeersstromen elkaar kruisen en fietspaden druk zijn, kan hoge snelheid zonder bescherming het verschil maken tussen een bijna-ongeluk en ernstig letsel.
Verkeersveiligheidsexperts wijzen op het karakter van fatbikes: brede banden, veel massa en hoge topsnelheden passen minder goed bij infrastructuur die is ontworpen voor reguliere fietsen. Als bestuurders bovendien geen helm dragen of weinig ervaring hebben met voertuigen die 40 km/u halen, stijgt het risico op zwaar letsel bij valpartijen of botsingen.
Ongevallen onderstrepen risico’s
De afgelopen maanden vonden meerdere incidenten plaats waarbij fatbikes betrokken waren. In Amsterdam raakte een kind zwaargewond na een botsing op hoge snelheid met een tram. In een ander geval werd een 11-jarige jongen slachtoffer van een aanval met een bijtende vloeistof tijdens een fatbike-incident. Zulke voorbeelden voeden de roep om strenger toezicht en laten zien dat het niet om onschuldige baldadigheid gaat, maar om situaties met een potentieel levensgevaarlijke afloop.
Wat gemeenten hiermee kunnen
Gemeenten die eerder aangaven vast te lopen op handhaving, zien nieuwe aanknopingspunten. Zo stopte Rijswijk eerder met controles door gebrek aan capaciteit en beperkte juridische ruimte. Door de verschuiving naar de technische beoordeling kan de drempel voor optreden omlaag. In beslagname of stillegging wordt eenvoudiger wanneer duidelijk is dat het voertuig de wettelijke limiet kan overschrijden.
Wat betekent dit voor de komende maanden
Hoewel hoger beroep mogelijk blijft, is de richting van de jurisprudentie helder: de grens tussen fiets en bromfiets wordt opnieuw getrokken op basis van technische mogelijkheden. Verkopers zullen hun aanbod en communicatie moeten herzien. Gebruikers die hun fatbike opvoeren, zullen moeten kiezen: terug naar de fabrieksinstellingen of voldoen aan de brom- en snorfietsregels.
Conclusie
De nieuwe juridische lijn levert minder vrijheid op voor wie graag zonder helm en kenteken hard over het fietspad scheurt, maar vergroot de voorspelbaarheid en veiligheid voor alle weggebruikers. De essentie is simpel: wie een fatbike zó aanpast dat hij harder kán dan 25 km/u, valt buiten de e-bikecategorie. De tijd van terugschakelen bij controle en zonder boete naar huis lijkt voorbij. De komende tijd zal blijken hoe consequent politie en gemeenten de nieuwe ruimte benutten. Wat vindt u: is dit een noodzakelijke stap voor de verkeersveiligheid, of slaan we door? Laat het ons weten op onze sociale media.
