De zaak rond Marco Borsato blijft volop in het nieuws, maar dit keer staat niet de zanger zelf in het middelpunt van de aandacht. Het is rechter Heleen den Haan die nu onderwerp van discussie is geworden. De rechter van de rechtbank Midden-Nederland heeft publiekelijk erkend dat ze een fout heeft gemaakt door via haar persoonlijke X-account (voorheen Twitter) te reageren op een bericht over de zaak-Borsato. De rechtbank noemt haar reactie “onwenselijk” en in strijd met de gedragsregels voor rechters.
De kwestie werpt een fel licht op een breder debat dat al langer binnen de rechtspraak speelt: hoe gaan rechters om met sociale media, en waar ligt de grens tussen vrijheid van meningsuiting en de verplichting tot onpartijdigheid?
Een bericht dat veel losmaakte
Het begon allemaal met een ogenschijnlijk onschuldige online interactie. Na de eerste zittingsdag in de strafzaak tegen Marco Borsato plaatste rechtbankverslaggever Saskia Belleman van De Telegraaf een bericht op X. Ze meldde dat de aangeefster in de zaak geen schadevergoeding eist. Een volger vroeg daarop of dat na de uitspraak alsnog mogelijk zou zijn. Belleman antwoordde dat dit niet kan.
Op dat moment mengde rechter Heleen den Haan zich in het gesprek. Ze reageerde met: “Dat kan wel, maar niet meer bij de strafrechter. Er kan alsnog een civiele procedure over schadevergoeding worden gevoerd, maar dat gebeurt vrijwel nooit.”
Wat bedoeld leek als een informatieve toelichting, leidde tot veel commotie. Want de reactie kwam niet van zomaar iemand, maar van een van de rechters die betrokken is bij de zaak tegen Borsato. Binnen enkele uren kreeg het bericht veel aandacht en werd het door verschillende media opgepikt.
Toen de ophef groeide, verwijderde Den Haan haar tweets en zette ze haar account op privé.
De rechtbank grijpt in
De rechtbank Midden-Nederland reageerde snel en zakelijk. In een schriftelijke verklaring liet een woordvoerder weten dat de rechter zich niet inhoudelijk in de zaak had gemengd, maar dat haar gedrag wel degelijk onwenselijk was.
“Ze mengt zich niet in een inhoudelijke discussie over de zaak. Desondanks had ze deze reactie niet mogen plaatsen, omdat de afspraak is dat rechters zich niet uitlaten over hun eigen zaken,” aldus de verklaring.
Daarmee geeft de rechtbank toe dat er geen sprake is van beïnvloeding van het proces, maar wel van een overtreding van de professionele gedragscode. Binnen de rechtspraak geldt namelijk dat rechters te allen tijde afstand moeten bewaren van publieke discussies die met lopende zaken te maken hebben.
De dunne scheidslijn tussen privé en functie
Volgens de rechtbank mogen rechters uiteraard ook privé een mening hebben, maar die mag nooit een rol spelen in hun werk. “Een rechter kijkt puur naar de feiten, de wet en de omstandigheden. Wat hij of zij als privépersoon denkt, doet niet ter zake.”
Toch blijkt die grens in het tijdperk van sociale media steeds lastiger te bewaken. Veel rechters zijn actief op X, LinkedIn of andere platforms, vaak om het publiek beter uit te leggen hoe rechtspraak werkt. Maar zodra een bericht ook maar raakt aan een zaak waarin ze zelf optreden, kan dat direct tot twijfel aan hun onpartijdigheid leiden.
Het voorval met Den Haan laat zien hoe snel een opmerking — bedoeld als uitleg — kan worden opgevat als commentaar op een lopende procedure. In een tijd waarin de rechtsstaat onder een vergrootglas ligt, kan één verkeerde tweet de geloofwaardigheid van de rechtspraak ondermijnen.
Stilte vanuit kamp-Borsato
De advocaten van Marco Borsato hebben tot nu toe niet gereageerd op het incident. Het is daardoor nog onduidelijk of zij een wrakingsverzoek zullen indienen. Dat is een formele procedure waarmee een partij kan vragen om vervanging van een rechter, wanneer er twijfels zijn over diens onpartijdigheid.
De rechtbank bevestigde dat zo’n verzoek mogelijk is, maar benadrukte dat dit aan de verdediging zelf is om te bepalen. “Als een van de partijen twijfelt aan de onpartijdigheid van een rechter, dan is het mogelijk om een wrakingsverzoek in te dienen,” verklaarde de woordvoerder.
Een eventuele wraking kan de zaak flink vertragen, zeker gezien de omvang en de maatschappelijke impact van het proces tegen Borsato. De verwachting is dat de advocaten van de zanger later deze week een reactie zullen geven.
Wie is rechter Heleen den Haan?
Heleen den Haan is geen onbekende binnen de Nederlandse rechtspraak. Ze werkt al jaren bij de rechtbank Midden-Nederland en heeft zich gespecialiseerd in strafrecht. Maar ook buiten de rechtszaal laat ze geregeld van zich horen. Ze is actief op X en staat bekend om haar uitgesproken standpunten, vooral over gender, feminisme en maatschappelijke thema’s.
In haar profiel op X noemt ze zichzelf “feminist”. Ze heeft eerder kritiek geuit op het transgenderbeleid van politieke partijen en reageerde fel op berichten van bekende Nederlanders, zoals actrice Georgina Verbaan.
Daarnaast retweette Den Haan meerdere keren berichten van haar vrouw, die medeoprichter is van de Britse LGB Alliance — een organisatie die zich kritisch opstelt tegenover het opnemen van de T (transgender) in de LHBT-afkorting. De groep vindt dat de belangen van homo’s en lesbiennes worden overschaduwd door de transgenderbeweging.
Volgens ingewijden binnen de juridische wereld was Den Haan vorig jaar aanwezig bij een bijeenkomst met J.K. Rowling en andere activisten die eveneens kritisch zijn op het huidige genderbeleid. Hoewel deze betrokkenheid toen weinig aandacht kreeg, wordt het nu opnieuw aangehaald in het debat over haar neutraliteit.
Kritiek op de grens van vrijheid en verantwoordelijkheid
Het incident heeft de discussie over de rol van rechters op sociale media nieuw leven ingeblazen. Sommige collega’s vinden dat de regels scherper moeten worden, juist om dit soort situaties te voorkomen. Anderen wijzen erop dat het belangrijk is dat rechters ook buiten de rechtszaal kunnen bijdragen aan maatschappelijke gesprekken.
Volgens rechtssocioloog Marcel Wezeman is het een lastig dilemma. “Aan de ene kant wil je dat rechters transparanter zijn en uitleg geven over hun werk. Aan de andere kant tast een publieke mening over een zaak hun onafhankelijkheid aan. Eén verkeerde formulering kan de indruk wekken dat een rechter bevooroordeeld is.”
De Raad voor de Rechtspraak heeft in het verleden al richtlijnen opgesteld over socialemediagebruik. Daarin staat dat rechters zich “bewust moeten zijn van hun voorbeeldfunctie en terughoudend moeten zijn bij publieke uitlatingen”. Toch blijkt uit deze affaire dat er nog altijd ruimte voor interpretatie is.
Wat betekent dit voor de zaak zelf?
Voor de lopende zaak tegen Marco Borsato lijkt het incident voorlopig geen directe invloed te hebben. De rechtbank benadrukt dat Den Haan zich niet inhoudelijk over de zaak heeft uitgelaten. Toch kan het effect op de beeldvorming niet worden onderschat. In mediagevoelige strafzaken is het vertrouwen in de neutraliteit van de rechter van cruciaal belang.
Als de verdediging besluit een wrakingsverzoek in te dienen, zal een andere kamer van de rechtbank moeten oordelen of Den Haan nog onpartijdig genoeg is om de zaak voort te zetten. Zo’n beslissing kan ertoe leiden dat de samenstelling van de rechtbank wijzigt, wat de voortgang van de zaak vertraagt.
Voor Marco Borsato zelf, die wordt verdacht van ontucht met een minderjarige, betekent dit extra spanning rond een proces dat al veel publieke aandacht krijgt.
Sociale media als risico voor de rechtspraak
Het voorval met Den Haan is niet uniek. Eerder werden ook andere rechters aangesproken op te uitgesproken berichten op sociale media. In een tijd waarin elke uitspraak razendsnel wordt gedeeld, wordt de grens tussen privé en functie steeds vager.
Socialemediadeskundige Jeroen de Boer noemt het “het logische gevolg van een tijdperk waarin iedereen zich publiek uitspreekt”. Hij stelt dat het voor rechters bijna onmogelijk is om volledig buiten dat digitale debat te blijven. “Maar wie rechtspreekt over anderen, moet beseffen dat elk bericht — hoe goed bedoeld ook — verkeerd kan worden geïnterpreteerd.”
Een les voor de rechtspraak
Het optreden van Heleen den Haan zal waarschijnlijk leiden tot intern beraad over de gedragscode. Mogelijk volgen er strengere richtlijnen of verplichte trainingen over professioneel gedrag op sociale media. Het doel is helder: voorkomen dat de schijn van partijdigheid ook maar even kan ontstaan.
Toch klinkt er ook begrip. Verschillende juristen benadrukken dat Den Haan haar fout snel erkende en de berichten direct verwijderde. “Ze heeft verantwoordelijkheid genomen, en dat is belangrijk,” aldus een anonieme collega.
De affaire rond rechter Heleen den Haan laat zien hoe kwetsbaar de balans is tussen openheid en onpartijdigheid. In een tijd waarin de rechtspraak onder een vergrootglas ligt, kan één digitale misstap al genoeg zijn om twijfel te zaaien.
De rechtbank heeft inmiddels duidelijk gemaakt dat rechters zich verre moeten houden van publieke discussies over lopende zaken. Of de fout van Den Haan gevolgen zal hebben voor de zaak tegen Marco Borsato, zal de komende dagen blijken.
Wat vaststaat, is dat dit incident de discussie over neutraliteit en sociale media binnen de rechtspraak nieuw leven heeft ingeblazen.
Wat vind jij? Moeten rechters actief blijven op sociale media, of hoort dat niet bij hun functie? Laat jouw mening horen en praat mee op onze Facebookpagina.
Bron: Socialnieuws.nl
