Het kabinet wil de marketing van snoep en frisdrank voor kinderen strenger aanpakken. Zo verdwijnen tekenfilmfiguren van snoepverpakkingen en worden tv-reclames voor koekjes overdag verboden. Dit moet de verleiding voor kinderen verminderen.
Toch zijn experts en actiegroepen kritisch op het plan. Volgens Trouw richt staatssecretaris Vincent Karremans zich niet op online reclame, terwijl daar juist de grootste verleiding plaatsvindt. Influencers en digitale campagnes blijven onder zelfregulering vallen, wat betekent dat bedrijven zelf mogen bepalen hoe ver ze gaan.
Momenteel vallen alleen influencers met meer dan 500.000 volgers onder de Mediawet. Dat betekent dat slechts een kleine groep zich aan de marketingregels voor kinderen moet houden. De meeste online advertenties blijven dus ongemoeid.
Frans Folkvord, onderzoeker aan de Universiteit Tilburg en verbonden aan de Wereldgezondheidsorganisatie, vindt dat het kabinet zonder een digitale aanpak achterloopt. Hij promoveerde op onderzoek naar reclame voor ongezonde voeding en ziet dat marketing steeds subtieler wordt.
In 2016 onderzocht Folkvord al hoe ‘advergames’ sluikreclame bevatten. Kinderen speelden spelletjes vol subtiele verwijzingen naar snoep en fastfood. Inmiddels is de marketing nog verfijnder. Populaire influencers tonen een chocoladereep zonder logo, maar iedereen herkent het merk.
Volgens Folkvord is het naïef om te denken dat ouders dit kunnen tegengaan. Jongeren worden overal blootgesteld aan slimme marketingtrucs en bestellen vervolgens gewoon online. Alleen strenge wetgeving kan dit effectief beperken.
Voor tv-reclames en verpakkingen kiest Karremans wél voor strengere wetgeving. Dit is opvallend, omdat de voedselindustrie zichzelf jarenlang mocht reguleren. Het kabinet zet hiermee een stap verder dan eerdere plannen.
De nieuwe regels betekenen concreet dat er geen kinderidolen, spelletjes of vrolijke kinderfoto’s meer op verpakkingen van ongezonde producten mogen staan. Alles wat niet in de Schijf van Vijf past, valt onder deze beperkingen.
De vraag is hoe streng de maatregelen daadwerkelijk worden. Karremans presenteert zijn plannen deze zomer, maar belangenorganisaties stellen nu al kritische vragen. Mag een mascotte zoals Ronald McDonald straks ook niet meer? Hoe bewijs je dat een product specifiek op kinderen is gericht?
Volgens actiegroep FoodWatch houden fabrikanten zich nu al nauwelijks aan de regels. Samen met De Gezonde Generatie pleiten zij voor een totaalverbod op álle reclame voor ongezond eten en drinken gericht op jongeren, dus ook online.
Het internet speelt een steeds grotere rol in de verleidingsstrategieën van fabrikanten. Sociale media, advertenties en influencers hebben een enorme impact op kinderen en jongeren.
Fabrikanten maken gebruik van slimme trucs om jongeren te bereiken. Ze sponsoren influencers om ongemerkt reclame te maken. Zelfs zonder expliciete merknamen herkennen volgers de producten direct.
Het grote probleem is dat deze strategieën niet onder de huidige regels vallen. De overheid richt zich vooral op traditionele media, terwijl kinderen steeds minder tv kijken en steeds vaker online zijn.
Zelfregulering heeft in de praktijk vaak weinig effect. Bedrijven zijn gericht op winst en zullen niet zomaar stoppen met effectieve marketingtechnieken. Strenge regels zijn nodig om echt verandering te brengen.
In landen zoals Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk zijn al strengere wetten tegen kindermarketing ingevoerd. Daar zijn positieve resultaten te zien, zoals een daling in de verkoop van ongezonde snacks aan kinderen.
Nederland loopt wat dat betreft achter. Experts waarschuwen dat zolang online marketing ongemoeid blijft, kinderen alsnog massaal worden blootgesteld aan verleidelijke reclames.
De vraag blijft of het kabinet in de toekomst verdere stappen zal zetten. Karremans stelt dat hij in gesprek blijft met de industrie, maar actiegroepen vinden dat te slap.
Ouders krijgen hierdoor de zware taak om hun kinderen te beschermen tegen ongezonde verleidingen. Maar in een wereld waarin reclames overal zijn, is dat bijna onmogelijk.
Scholen en zorgorganisaties vragen om meer educatie over gezonde voeding. Ze willen dat kinderen leren hoe ze verleidingen kunnen herkennen en gezonde keuzes kunnen maken.
Daarnaast pleiten gezondheidsorganisaties voor een suikertaks en strengere regels op voedingsproducten. Hoe minder aantrekkelijk ongezond eten wordt, hoe makkelijker gezonde keuzes zijn.
Veel supermarkten en fabrikanten hebben al stappen gezet, maar nog steeds domineren ongezonde producten de schappen. Kindermarketing speelt daarin een grote rol.
Naast verpakkingen zijn ook winkels een belangrijke factor. Kinderen worden verleid door kleurrijke displays en slimme plaatsing van snoep bij de kassa.
De combinatie van tv, online marketing en winkeltrucs maakt het moeilijk voor ouders en kinderen om weerstand te bieden. Dat maakt strengere wetgeving extra belangrijk.
Sommige experts pleiten voor een totaalverbod op kindermarketing voor ongezonde voeding, net zoals bij tabaksproducten. Dat zou betekenen dat snoepreclames volledig verdwijnen.
Anderen vinden dat een te grote stap en willen liever een combinatie van strengere regels en voorlichting. Kinderen moeten leren omgaan met verleidingen.
De komende maanden zal blijken hoe ver het kabinet bereid is te gaan. Karremans heeft beloofd om de effectiviteit van de maatregelen goed in de gaten te houden.
Als de beperkingen op tv-reclames en verpakkingen onvoldoende effect hebben, zou online marketing alsnog aangepakt kunnen worden.
Voorlopig blijft het onderwerp gevoelig. De voedselindustrie heeft veel invloed en zal zich waarschijnlijk verzetten tegen strengere regels.
Ouders, experts en actiegroepen hopen dat de overheid de gezondheid van kinderen voorop stelt. Want zonder stevige aanpak blijven snoep en frisdrank overal lonken.
Bron: MetronieuwsÂ
