Joost Eerdmans vraagt de andere partijen om de PVV niet langer bij voorbaat uit te sluiten als mogelijke coalitiepartner. Dat liet de leider van JA21 weten vlak voor zijn gesprek met verkenner Wouter Koolmees (D66). Volgens Eerdmans is het tijd om blokkades te slechten en serieus te kijken naar een centrumrechtse coalitie waarin meerdere partijen samen verantwoordelijkheid nemen.
Blokkades doorbreken
Eerdmans ziet aan het begin van de formatie veel blokkades bij partijleiders, met name het uitsluiten van bepaalde partijen. Zo herhaalden VVD, D66 en CDA tijdens de campagne dat zij niet met de PVV willen regeren. JA21 is een van de weinigen die een samenwerking met de partij van Geert Wilders niet op voorhand afwijst. Eerdmans noemt uitsluiting “niet verstandig” en vraagt de verkenner om bij alle betrokkenen te peilen of die opstelling kan worden heroverwogen.
Coalitie-opties en rekensom
De inzet van JA21 is een centrumrechtse coalitie met partijen uit de hoek van PVV, D66, VVD, CDA, BBB of SGP. De VVD heeft laten weten graag samen te werken met JA21, CDA en D66. Die combinatie komt uit op 75 zetels: net geen meerderheid in de Tweede Kamer, waar 76 zetels de ondergrens is voor een stabiel kabinet. Eerdmans benadrukt daarom dat deze vier partijen op zichzelf niet zijn voorkeur hebben. Hij wil een meerderheidskabinet en stelt dat er dus in elk geval een vijfde partij moet aanschuiven. Een specifieke voorkeur voor die extra partner wil hij niet uitspreken.
Op de vraag of een gesprek met GroenLinks-PvdA mogelijk is, reageert Eerdmans constructief: overleg kan altijd, maar hij acht de kans klein dat zo’n combinatie ook daadwerkelijk tot een coalitie leidt. Volgens hem verschillen de programmapunten daarvoor te sterk.
Voorwaarden voor deelname
In een brief aan verkenner Koolmees schrijft Eerdmans dat JA21 “zeer bereid” is toe te treden tot een “stabiel centrumrechts kabinet”, mits aan een aantal inhoudelijke voorwaarden wordt voldaan. De partij legt het accent op migratie, koopkracht en veiligheid. Samengevat ziet de lat er als volgt uit:
- Een aanzienlijke beperking van migratie, met een fundamentele hervorming van het asielbeleid;
- Verlaging van de lasten voor huishoudens en ondernemers;
- Verbetering van de koopkracht, vooral voor midden- en lage inkomens;
- Gerichte investeringen in veiligheid en handhaving.
Volgens JA21 is een duurzame regeringsdeelname alleen mogelijk als er duidelijke afspraken komen op deze dossiers. Daarmee probeert de partij haar profiel als centrumrechts, ordelijk en economisch realistisch alternatief stevig neer te zetten in de formatie.
Rol van de verkenner
De verkenner, Wouter Koolmees, spreekt deze dagen met partijleiders om te verkennen welke combinaties kansrijk zijn en waar inhoudelijke raakvlakken liggen. Hij rapporteert vervolgens aan de Tweede Kamer over de mogelijke routes. Door de verkenner expliciet te vragen het uitsluiten van de PVV aan de orde te stellen, probeert Eerdmans de formatiebrede discussie te kantelen: weg van principiële blokkades, richting praktische onderhandelingsruimte. Of die lijn gehoor vindt bij partijen die tijdens de campagne het tegenovergestelde beloofden, is de vraag die boven de gesprekken blijft hangen.
Reacties en context
Het politieke landschap is versnipperd en de electorale uitslag maakt het smeden van een meerderheidskabinet complex. Uitsluitingsclausules spelen daarin een grote rol. Partijen die de PVV blijven mijden, beperken het aantal coalitieroutes, terwijl een deel van het electoraat juist vraagt om daadkracht en samenwerking over partijgrenzen heen. Eerdmans speelt in op die spanning door bereidheid te tonen – mits zijn voorwaarden op migratie, koopkracht en veiligheid worden binnengehaald – en door zich pragmatisch op te stellen over gesprekspartners.
Dat de VVD graag met JA21, CDA en D66 om tafel wil, kan worden gezien als een beweging richting een breed gedragen centrumrechtse basis. Tegelijk blijft de hamvraag onopgelost: wie levert zetel nummer 76 en verder? BBB en SGP worden vaak genoemd als mogelijke aanvullende partners, maar ook daar liggen inhoudelijke en strategische afwegingen op tafel. Bij BBB is bijvoorbeeld landbouwbeleid een kernonderwerp dat zorgvuldige afstemming vergt. SGP stelt eigen eisen op ethische en constitutionele thema’s. En zolang D66 vasthoudt aan het mijden van de PVV, is de speelruimte smal.
Bespreking in het publieke debat
De mogelijke coalities en hun haalbaarheid kwamen dinsdagavond uitgebreid aan bod in de talkshow Vandaag Inside. In de uitzending werden varianten en valkuilen doorgerekend en becommentarieerd, wat illustreert hoezeer de formatie het publieke debat domineert. De centrale vraag bleef: gaat de realiteit van de formatie de principiële campagnebeloften doorbreken, of houden partijen vast aan de door henzelf getrokken lijnen?
Wat dit kan betekenen
Als partijen de deur op een kier zetten voor een breed centrumrechts akkoord, kan de route naar een meerderheidskabinet sneller zichtbaar worden. In dat scenario ligt een pakket op tafel met stevige afspraken over migratie, lastenverlichting en veiligheid. Daarmee zouden partijen als JA21 hun stempel kunnen drukken op het regeerakkoord, terwijl middenpartijen inzet kunnen leveren op financiële houdbaarheid en institutionele stabiliteit.
Blijft de uitsluiting van de PVV echter van kracht, dan resteren twee paden: een minderheidskabinet dat afhankelijk is van incidentele steun, of een brede coalitie met partijen die ideologisch verder uit elkaar liggen. Beide opties verhogen het risico op fragiele afspraken en formaties die lang duren. Eerdmans’ oproep is dus niet alleen politiek, maar ook strategisch: het is een poging de onderhandelingsruimte te vergroten en de formatie uit de loopgraven te halen.
Vooruitblik
De komende dagen en weken zijn cruciaal. De verkenner spreekt verder met alle betrokkenen en brengt de contouren van kansrijke combinaties in kaart. Daarna volgt mogelijk een informateur die dieper de inhoud in gaat. Of de oproep van Eerdmans effect sorteert, hangt af van de bereidheid van andere partijen om campagne-inzet te vertalen naar formatierealiteit. Voor JA21 is de koers duidelijk: meedoen kan, maar alleen op basis van een herkenbaar centrumrechts programma dat migratie inperkt, koopkracht beschermt en veiligheid versterkt.
Samenvattend: Eerdmans wil dat politieke blokkades wijken voor rekensom en inhoud. Of dat lukt, zal blijken zodra de verkenner zijn eerste bevindingen met de Kamer deelt. Wat verwacht jij van deze formatie en welke coalitie heeft jouw voorkeur? Laat het weten via onze sociale media.
Bron: vandaaginside.nl
