Nu het buiten warmer wordt, zie je ze weer: vliegen die eindeloos rondjes draaien rond de lamp in je woonkamer. En hoe vriendelijk je het raam ook voor ze openzet, vertrekken? Ho maar. Maar waarom eigenlijk?
Hoewel de dikke winterjassen langzaam weer de kast in kunnen, brengt het voorjaar ook minder welkome gasten met zich mee. Vliegen zijn daarbij misschien wel de irritantste. Je kunt je huis nog zó goed schoonmaken, toch lijkt het alsof ze het liefst precies daar blijven hangen waar jij net rustig wilt zitten.
Veel mensen denken: “Zet het raam open, dan vliegen ze vanzelf weg.” Maar die gedachte komt vaak bedrogen uit. De vliegen blijven gewoon doordraaien in het midden van de kamer. En dat terwijl het buiten toch echt aantrekkelijker lijkt dan een warme woonkamer.
Volgens neuro-etholoog Jochen Zeil is dat rondcirkelen allesbehalve doelloos. In tegendeel: vliegen volgen bewust vaste patronen in de lucht, vooral onder ‘landmarks’ zoals een felle lamp of plafonnière. Voor hen is dat namelijk een oriëntatiepunt, een soort ontmoetingsplek.
Als er geen andere vliegen in de buurt zijn, beginnen ze hun ‘patrouille’ – scherpe bochten, snelle wendingen, en het actief verjagen van indringers. Zodra een andere vlieg zich aandient, wordt die weggejaagd naar een ander plekje, vaak maar 10 tot 30 centimeter lager. Voor ons nauwelijks verschil, maar voor een vlieg van levensbelang.
Het is bijna alsof ze territorium afbakenen in de lucht. Vrouwtjesvliegen benaderen deze lucht-oriëntatiepunten van opzij, zodat ze goed zichtbaar zijn voor de mannetjes. En hoe meer mannetjes er zijn, hoe aantrekkelijker het ‘feestje’ wordt. Met andere woorden: hoe drukker het rond de lamp, hoe meer vliegen er nog bijkomen.
Het probleem is dat, zodra deze sociale vliegbewegingen voorbij zijn, de beestjes moeite hebben om de uitgang te vinden. Dat komt door hun ogen. Die geven wel een 360-graden zicht, maar slechts over een paar meter afstand. Zelfs een wijd open raam zien ze waarschijnlijk niet.
Wij mensen kunnen met onze pupillen bepalen hoeveel licht we binnenlaten. Vliegen kunnen dat niet. Bovendien zien ze nauwelijks kleuren zoals wij dat doen. Daardoor missen ze visuele contrasten, wat het nog lastiger maakt om bijvoorbeeld een raam te herkennen als ‘uitgang’.
De oplossing? Simpel. Zet je lampen uit zodra het donker wordt. Ook de televisie. Laat alleen het buitenlicht door het open raam schijnen. Dat is het enige lichtsignaal dat vliegen écht kunnen oppikken. Zo vergroot je de kans dat ze naar buiten vliegen in plaats van eindeloos rondjes te blijven draaien.
Dus de volgende keer dat je gefrustreerd naar een rondcirkelende vlieg kijkt, bedenk dan: ze zijn niet dom, ze volgen een vast patroon. Alleen is onze woonkamer hun nachtclub, en de uitgang lastig te vinden. Een beetje hulp bij de weg naar buiten kan dus geen kwaad.
