Gemak dient de mens, maar betalen blijft een struikelblok. Zelfscankassa’s in supermarkten lijken een uitkomst. Je scant je producten, stopt ze meteen in je tas, betaalt en loopt de winkel uit. Maar soms volgt een steekproef, en bij bepaalde combinaties van producten lijkt die zelfs onvermijdelijk.
Er is echter een manier om onder zo’n controle uit te komen, aldus een voormalig medewerker van Albert Heijn. Het werkt als volgt: je scant een deel van je boodschappen en drukt dan op de knop ‘help’. Een medewerker komt naar je toe en het systeem denkt dat je al gecontroleerd bent. Vervolgens betaal je alleen de gescande producten, terwijl de rest gratis mee zou kunnen gaan.
Natuurlijk is dit geen aanmoediging om het te proberen. Iedereen hoort gewoon te betalen voor wat hij meeneemt. Maar in theorie is dit hoe zo’n truc zou kunnen werken. Dat supermarkten steeds vaker overstappen op zelfscan is logisch. Het bespaart personeel, versnelt de doorstroom en geeft klanten het gevoel van controle. Toch leidt het ook tot misbruik.
Steekproeven moeten fraude tegengaan, maar werken niet waterdicht. Sommige klanten worden nooit gecontroleerd, terwijl anderen keer op keer worden uitgekozen. Dit roept frustratie op. Vooral als je haast hebt, is het vervelend om alles uit je tas te halen en opnieuw te scannen. Bovendien kan het soms zelfs voelen alsof het systeem oneerlijk is, zeker als je merkt dat anderen minder vaak gecontroleerd worden.
Supermarkten weten dat er fraude plaatsvindt. Ze experimenteren met technieken om misbruik te voorkomen. Zo testen sommige winkels camera’s die registreren of gescande artikelen overeenkomen met wat in de tas verdwijnt. Anderen voeren gerichtere controles uit op basis van koopgedrag. Dit betekent dat wie vaker boodschappen doet met een bepaalde routine, mogelijk minder kans loopt op een steekproef dan iemand die onregelmatig winkelt of afwijkende producten scant.
Toch blijft zelfscan aantrekkelijk. Het gemak van snel winkelen en direct afrekenen weegt voor veel mensen zwaarder dan het risico op een steekproef. Bovendien zijn de meeste klanten eerlijk. Ze gebruiken zelfscan zoals bedoeld, zonder trucs of omwegen. Het blijft immers een kwestie van vertrouwen tussen de winkel en de klant. Als dat vertrouwen verdwijnt, kunnen supermarkten besluiten om extra maatregelen te nemen, zoals strengere controles of het afschaffen van bepaalde zelfscanopties.
Wie eerlijk zijn boodschappen betaalt, hoeft zich nergens zorgen over te maken. En wie dat niet doet? Die loopt vroeg of laat tegen de lamp. Supermarkten monitoren continu hoe het systeem functioneert en grijpen in waar nodig. Soms betekent dit dat klanten die meerdere keren per week boodschappen doen minder gecontroleerd worden dan sporadische shoppers. Dit kan frustratie oproepen bij mensen die het gevoel hebben dat zij disproportioneel vaak aan de beurt zijn.
Daarnaast speelt de psychologie van het zelfscannen een rol. Mensen voelen zich verantwoordelijker als ze zelf hun producten scannen en betalen. Dit kan ertoe leiden dat zij minder geneigd zijn om te frauderen, simpelweg omdat ze het gevoel hebben dat ze meer controle hebben over hun aankoopproces. Toch blijft er altijd een groep die probeert de regels te omzeilen, en voor hen worden steeds nieuwe detectiemethoden ontwikkeld.
Al met al is de zelfscan een systeem dat zowel voordelen als nadelen heeft. Zolang er een balans is tussen gemak en controle, zal het blijven bestaan. Maar als het vertrouwen in het systeem te veel afneemt, zou het zomaar kunnen dat we in de toekomst weer allemaal netjes in de rij bij de kassa moeten staan.
Bron: Vkmag
