Haarlem. De stad waar elektrische bakfietsen net zo gewoon zijn als de geur van versgemalen koffiebonen in de lucht. Waar een havercappuccino niet zomaar een drankje is, maar bijna een levensstijl. En waar men Nederlands spreekt zoals het ooit in het lesboek stond. Geen platte klanken, geen “houdoe” of “goeiemogguh”, maar keurig Algemeen Beschaafd Nederlands. Zó netjes dat de NOS er waarschijnlijk nog een beetje jaloers op is.
Toch is Haarlem meer dan dat keurige plaatje. Want naast de oude binnenstad, de grachten en de statige herenhuizen, is er ook Schalkwijk. Een wijk die ooit bedacht werd als slaapwijk, vol met flats, beton en rechte straten. In de beginjaren was het vooral een plek waar je sliep, niet waar je leefde. Een gebied waar weinig gebeurde, behalve misschien de jaarlijkse buurtbarbecue op het binnenterrein van een flat.
Maar tijden veranderen. Schalkwijk is langzaam aan het opkrabbelen. De oude, grauwe uitstraling maakt voorzichtig plaats voor nieuwe initiatieven, kleurrijke muurschilderingen en plekken waar je wél even wilt blijven hangen. Nieuwe winkels, hippe koffietentjes en jongere bewoners met frisse ideeën trekken langzaam maar zeker het stadsdeel uit zijn slaap.
Toch gaat zo’n opbloei nooit zonder wrijving. Want waar mensen samenkomen, ontstaan soms ook botsingen. En soms zijn die botsingen letterlijk. Zoals onlangs, toen er in een van de straten een opstootje ontstond tussen een donkere man en een blanke vrouw. Niet dat zoiets in Haarlem nu meteen wereldnieuws is, maar in Schalkwijk heeft elk incident zijn eigen lading.
En dit incident kreeg iets bijzonders mee. Niet omdat er schreeuwend over straat werd gerend, maar omdat de woorden die over en weer gingen, opvallend netjes waren. Geen straattaal, geen rauwe scheldkanonnades, maar bijna voorbeeldig Nederlands. Je zou het bijna als oefenmateriaal voor een NT2-cursus kunnen gebruiken.
De blanke vrouw in kwestie liet duidelijk weten wat ze vond van het hele gedoe. En dat deed ze dus in volmaakt ABN. Zonder versprekingen, zonder kromme zinnen, zonder dialect. Een soort live-uitzending van het lesboek “Zo spreek je Nederlands” midden in een Haarlemse wijk waar je dat misschien niet meteen zou verwachten.
Het was bijna komisch. Terwijl de spanning opliep, bleef de intonatie netjes, alsof ze auditie deed voor een radio-interview. Alsof het belangrijker was dat de boodschap grammaticaal correct overkwam dan dat de ander hem daadwerkelijk begreep. En misschien was dat ook precies de bedoeling: laten zien dat je ook met keurige taal prima je punt kunt maken in een verhitte situatie.
Voor sommigen was het een onverwacht stukje culturele verrijking. Een bewijs dat Schalkwijk niet meer is zoals het ooit was. Dat je hier niet alleen multiculturele mengelingen hoort, maar ook het soort Nederlands dat je normaal alleen in nieuwslezers hoort. Voor anderen was het gewoon een grappige anekdote, een opstootje dat dankzij een welbespraakte deelneemster iets minder rauw en iets meer bijzonder werd.
Of dit nu een teken is dat Schalkwijk écht aan het veranderen is, valt te betwijfelen. Eén vrouw met perfect ABN maakt natuurlijk nog geen zomer. Maar het is wél een klein moment dat laat zien dat de wijk niet meer alleen draait om het verleden, maar ook om nieuwe invloeden. En wie weet, misschien inspireert het anderen om ook wat netter te praten, zelfs als de gemoederen hoog oplopen.
Bekijk de video hier:
Voor nu blijft het gewoon een curieus verhaal. Een moment waarop een stukje keurige Haarlemse taal een onverwachte hoofdrol speelde in een straatruzie. En eerlijk is eerlijk: het paste ergens wel bij de stad. Want zelfs in Schalkwijk, waar de randjes soms wat ruiger zijn, mag het best een beetje beschaafd blijven.
