Vanaf zondag treedt in Limburg en Noord-Brabant het Nationaal Hitteplan in werking. Dat heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) donderdag bekendgemaakt na overleg met het KNMI. De maatregel komt niet onverwachts, want volgens de weersvoorspellingen staat het zuiden van het land een periode van aanhoudende hitte te wachten. De kans dat daar een regionale hittegolf ontstaat, wordt door experts als groot ingeschat.
Het RIVM roept met het Nationaal Hitteplan vooral mantelzorgers, zorgverleners en andere betrokkenen op om extra alert te zijn. De aanhoudende warmte vormt namelijk vooral een gevaar voor kwetsbare groepen. Denk aan ouderen, jonge kinderen, dak- en thuislozen, en mensen met een zwakke gezondheid. Zij hebben bij langdurige hitte sneller last van uitdroging, oververhitting en andere gezondheidsproblemen.
Volgens meteorologen voldoet het weerbeeld vanaf zondag in delen van Nederland aan de criteria om het hitteplan te activeren. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de temperaturen overdag, maar ook naar de nachttemperaturen en de luchtvochtigheid. Het is met name de combinatie van aanhoudend hoge temperaturen en warme nachten die voor extra gezondheidsrisico’s zorgt.
In het zuiden en oosten van Nederland stijgt de temperatuur zondag naar verwachting al tot 30 à 31 graden. Dat is volgens Weeronline pas het begin. Vooral dinsdag lijkt voorlopig de heetste dag van de week te worden, met temperaturen die in Limburg en delen van Noord-Brabant kunnen oplopen tot 35 of zelfs 36 graden. Ook in andere delen van het land wordt het tropisch warm, met maxima ruim boven de 30 graden.
Voor het officieel vaststellen van een regionale hittegolf moet het minstens vijf dagen achter elkaar warmer zijn dan 25 graden, waarvan op minstens drie dagen de grens van 30 graden wordt overschreden. Volgens de huidige verwachtingen is die kans in het zuiden van Nederland aanzienlijk. Ook in het oosten is de kans daarop aanwezig, al lijken de temperaturen daar iets minder extreem te worden.
De impact van de hitte blijft niet beperkt tot het zuiden van Nederland. Ook andere delen van het land krijgen te maken met tropische temperaturen. In het midden en westen wordt het naar verwachting iets minder extreem, maar ook daar stijgt het kwik de komende dagen regelmatig tot boven de 30 graden. De verwachting is dat de hittegolf, als die zich daadwerkelijk voordoet, voorlopig regionaal blijft, al kunnen de omstandigheden per dag nog veranderen.
In Amsterdam heeft de gemeente alvast besloten in actie te komen. Vanwege de verwachte hitte gaan de inloophuizen voor dak- en thuislozen maandag en dinsdag langer open. In deze opvanglocaties kunnen mensen niet alleen beschutting zoeken tegen de zon, maar ook water drinken en zonnebrandcrème gebruiken. Het is de eerste keer dat de hoofdstad haar eigen gemeentelijke hitteplan activeert, een regeling die speciaal bedoeld is om de meest kwetsbaren extra bescherming te bieden tijdens warme dagen.
De gemeente benadrukt dat dak- en thuislozen bij extreme hitte nog kwetsbaarder zijn, omdat ze vaak geen toegang hebben tot voldoende verkoeling, schaduw of drinkwater. Ook in andere grote steden wordt nagedacht over vergelijkbare maatregelen, afhankelijk van hoe het weer zich de komende dagen ontwikkelt.
Nederland is niet het enige Europese land dat te maken krijgt met de hittegolf. Ook in Zuid-Europa lopen de temperaturen flink op. In Italië heeft het ministerie van Volksgezondheid voor dit weekend code rood afgegeven in twintig steden. Onder meer Rome, Milaan en Bologna krijgen te maken met verzengende hitte, waarbij het kwik oploopt tot 39 graden.
In andere steden, zoals Florence, Ferrara en Terni, worden zelfs temperaturen tot 40 graden in de schaduw verwacht. De Italiaanse autoriteiten waarschuwen voor de gezondheidsrisico’s van de hitte en roepen inwoners op om tijdens de heetste uren van de dag binnen te blijven, voldoende te drinken en fysieke inspanning te vermijden. Vooral ouderen, kleine kinderen en mensen met hart- of longproblemen lopen bij zulke temperaturen extra risico.
Ook in Spanje en delen van Frankrijk en Griekenland worden de komende dagen temperaturen verwacht die oplopen tot ruim boven de 35 graden. De aanhoudende droogte in combinatie met de hitte vergroot bovendien het risico op natuurbranden. In delen van Zuid-Frankrijk en Spanje staan al duizenden hectares natuurgebied in brand en wordt met man en macht geprobeerd om het vuur onder controle te krijgen.
Terug naar Nederland geldt voor nu vooral het advies om goed voorbereid te zijn. Het RIVM benadrukt dat mensen voldoende water moeten drinken, hun huis overdag koel moeten houden en lichamelijke inspanning op de heetste momenten van de dag zoveel mogelijk moeten vermijden. Ook wordt geadviseerd om extra te letten op mensen in je omgeving die kwetsbaar zijn, zoals buren op leeftijd of zieke familieleden.
Daarnaast waarschuwt het RIVM voor de effecten van langdurige hitte op de nachtrust. Warme nachten zorgen ervoor dat het lichaam minder goed herstelt, waardoor klachten als vermoeidheid, hoofdpijn en duizeligheid sneller kunnen ontstaan. Mensen die slecht slapen door de warmte, wordt geadviseerd om overdag rustig aan te doen en voldoende te blijven drinken.
Mocht de hitte langer aanhouden of zich verder uitbreiden naar andere delen van het land, dan kan het RIVM besluiten om het Nationaal Hitteplan ook elders in Nederland te activeren. De komende dagen wordt de situatie nauwlettend gevolgd door het KNMI en het RIVM.
Voor wie met vakantieplannen zit, is het verstandig om ook de situatie in Zuid-Europa goed in de gaten te houden. Vooral in Italië en Spanje kunnen de hoge temperaturen en het risico op bosbranden gevolgen hebben voor vakantiegangers. Lokale autoriteiten geven regelmatig updates over de weersituatie en eventuele maatregelen.
In Nederland is de kans groot dat de zomer de komende week van zich laat horen. Of het recordtemperaturen worden is nog onzeker, maar vaststaat dat de zon voorlopig stevig aanwezig blijft. Met het hitteplan actief, de nodige voorzorgsmaatregelen en gezond verstand hoopt het RIVM de impact van de komende warme dagen zoveel mogelijk te beperken.
