Een potentieel levensgevaarlijk virus uit China zorgt opnieuw voor beroering in de wetenschappelijke wereld. Het gaat om het HKU5-CoV-2-virus, een nauwe genetische verwant van het dodelijke MERS-coronavirus.
Amerikaanse onderzoekers luiden de noodklok: dit virus staat op het punt om mensen te kunnen besmetten. Met slechts één mutatie zou het in staat zijn menselijke cellen binnen te dringen.
Deze waarschuwing komt op een moment waarop het vertrouwen in virologisch onderzoek, vooral dat uit China, zwaar onder vuur ligt.
Het team van Washington State University ontdekte dat dit virus, dat tot nu toe alleen bij vleermuizen voorkomt, al verrassend dichtbij menselijke besmetting zit.
Uit proeven blijkt dat slechts één aanpassing aan het spike-eiwit nodig is om menselijke ACE2-receptoren in mond, neus en keel aan te vallen. Dit maakt het virus een tikkende tijdbom, zeker in een wereld waar mensen en dieren steeds dichter op elkaar leven en virussen makkelijker van soort kunnen veranderen.
De vondst van HKU5-CoV-2 in vleermuizen uit zuidelijk en oostelijk China wekt extra zorgen vanwege zijn herkomst. Het virus werd eerder al in kaart gebracht door het lab in Wuhan, dat ook in verband werd gebracht met het ontstaan van COVID-19.
Die associatie wakkert opnieuw discussie aan over de veiligheid en controle binnen laboratoria waar met dit soort virussen wordt gewerkt. De zorgen nemen toe, mede door een geschiedenis van lakse regulering en beperkte transparantie.
De wetenschappers maakten bij hun onderzoek gebruik van cryo-elektronenmicroscopie, een geavanceerde techniek waarmee de structuur van virussen op nanoschaal zichtbaar wordt.
Daarmee ontdekten zij dat het spike-eiwit van het HKU5-virus grotendeels in een gesloten toestand verkeert. Maar dat kan snel veranderen. Met minimale genetische veranderingen kan het virus overschakelen naar een open vorm, wat de deur naar menselijke infecties wagenwijd opent.
Een eerdere studie uit Wuhan bracht al aan het licht dat een specifieke tak van dit virus, bekend als Lineage 2, reeds de menselijke ACE2-receptor kan binden.
Dat betekent dat het virus in sommige vormen nu al de juiste sleutel heeft om menselijke cellen binnen te dringen. In combinatie met nieuwe gegevens uit de Verenigde Staten, ontstaat er een zorgwekkend beeld waarin het virus slechts een kleine duw nodig heeft om zich aan te passen aan de mens.
Om het risico beter te begrijpen, bootsten wetenschappers de verspreiding na met behulp van pseudovirussen. Dat zijn ongevaarlijke virusdeeltjes die zich niet vermenigvuldigen maar wel het gedrag van echte virussen nabootsen.
Daarmee zagen ze dat vleermuiscellen eenvoudig werden geïnfecteerd. Bij menselijke cellen bleek besmetting pas mogelijk als het virus was aangepast met een specifieke mutatie. Dit toont aan dat de barrière voor een overdracht naar mensen laag ligt.
Het echte gevaar schuilt in de mogelijkheid dat het virus via een dier zoals een civetkat of nerts muteert. In zulke tussengastheren kunnen virussen veranderen en eigenschappen aannemen die mensbesmetting mogelijk maken.
Met name op wildmarkten, waar veel verschillende diersoorten dicht op elkaar leven, zijn dit soort evolutiestappen geen uitzondering. De geschiedenis met SARS en COVID-19 leert dat dergelijke omstandigheden het risico op een nieuwe pandemie aanzienlijk vergroten.
Tegelijkertijd blijft de rol van het Wuhan Institute of Virology onderwerp van verhitte discussie. Zowel de FBI als de CIA sluiten niet uit dat het coronavirus SARS-CoV-2 ontsnapte uit dat laboratorium.
De herkomst van HKU5 uit dezelfde regio en de nauwe verwantschap met MERS zorgen dan ook voor argwaan. Of het nu gaat om een natuurlijke oversprong of een menselijke fout, de gevolgen kunnen wereldwijd voelbaar zijn.
Vooralsnog is er geen bewijs dat HKU5-CoV-2 al mensen heeft besmet, maar het potentieel is onmiskenbaar. Een pandemie is niet langer een ver-van-ons-bed-show als een virus al bijna de juiste kenmerken bezit.
Wat nu telt, is waakzaamheid. Systematische monitoring, internationale samenwerking en een kritische blik op de handel in wilde dieren zijn daarbij geen luxe, maar noodzaak.
Hoewel angst geen goede raadgever is, zou onverschilligheid een ernstige fout zijn. Het verleden heeft pijnlijk duidelijk gemaakt hoe snel een lokale virusuitbraak kan uitgroeien tot een wereldwijde ramp.
Deze waarschuwingen mogen dus niet worden weggewuifd als sciencefiction of overdreven doemdenken.
Wat vind jij? Moeten er strengere regels komen voor laboratoriumonderzoek en de handel in wilde dieren? Deel je mening via onze Facebookpagina en discussieer mee over hoe we toekomstige gezondheidscrises kunnen voorkomen.
Bron: Dailymail.co.uk
